Qog’oz insoniyatning ulug’ ixtirolaridan biridir. Qog’oz haqida birinchi ma’lumot eramizning 12-yiliga taaluqli bo’lsa, eramizning 76-yiliga kelib unga kitoblar bosilgani eslatiladi

2.8.7.Qag’oz quyish jihozi.

Qog’oz quyish mashinasi alohida agregat bo’lib, uning tarmoqlari tegishli tartibda aniq qilib ketma-ket o’rnatilgan.Qog’oz quyish mashinasining tarkibiy qismi: to’r, presslash, quritish, pardozlash va xarakatga keltiruvchi qismlardan iborat. Bundan tashqari, qog’oz massasini yig’ib, uni mashinaga uzatish uchun mashina havzani, rafinirlovchi asbob-uskunalar, massani maydalashga (yanchish), tozalash, suv berish uchun nasoslar, vakum nasoslar, chiqindi va nuqsonli qog’ozni qayta ishlovchi qurilmalar, aylanma suv massasi uchun havza, toza havo bilan ta’minlovchi va havoni tashqariga chiqarib turuvchi shamollatish tizimi, rostlovchi va nazorat o’lchov asboblari ham mashina tarkibiga kiradi.

Mashinaning to’rli qismi qog’oz polotnosini shakllash va suvsizlantirish uchun mo’ljallangan bo’lib, bosin qutisi va to’rli stoldan iborat. Bosim qutisi, to’rni eni bo’yicha bir meyorda ta’mirlash uchun ishga tushirish qurilmasiga massani uzluksiz berib turishga mo’ljallangan. Bu qurilma yordamida qog’oz massasi to’rga oqib tushadi. Qurilma yordamida to’rning eni bo’yicha massaning oqib chiqishi ta’minlanadi.

Basseynlardan o’tgan qag’oz massasini mahsulot holatida keltirish uchun qag’oz quyish jihozidan foydalaniladi. Qag’oz quyish jixozi torli stolga qag’oz massasi quyiladi. Qag’oz polotnosini hosil qilinadi va suvsizlantiriladi. Bosimli qutidan bir xil tushayotgan massa harakatlanayotgan to’r bilan stolning oxiriga qarab birga harakatlanadi. Massani quyish va qag’oz polotnosi hosil bo’lishi jarayoni qisqa uchastkada regstr bo’limida amalga oshiriladi. Shu yerda massa suvning asosiy qismidan xalos bo’ladi. Yirik tolalar to’rga birinchi bo’lib chokib qag’ozni g’avakli to’rsimon qatlamini hosil qiladi. Cho’kayotgan tolalarning miqdori to’rni bosimli qutidan boshlangan harakati bo’yicha ko’payib boradi. Suv kamayib boradi. Tola qatlami ortib borishi bilan suvni ozod holatda qag’oz massasidan chiqib ketishi to’xtaydi. Qag’oz polotnisi keyingi suvsizlantirish jarayonida sorib oluvchi qutilar yordamida amalga oshiriladi. To’rda qag’oz massasini shakillantirish chog’ida suvsizlantirib tezligi qag’oz plotnosining strukturasiga ta’sir etadi. Ko’krak val turni stol boshida ushlab turadi. Jihoz ishlash vaqtida val suv purkash orqali yuvilib turiladi va shabr yordamida tolalardan tozalanadi. Qag’oz massasidagi havo shuningdek ko’krak val orqali ham so’rib olinadi. Birlamchi presslar va gauch – pressda qag’oz polotnosini suvsizlantirish davom ettiriladi. Ko’chirib olish movuti mashinaning butun to’rli qismidan o’tadi va o’zi bilan xom qag’oz plotnosini ham olib o’tadi. Xom qag’oz polotnosini ezilib qolishini oldini olish uchun, to’rli silindirlardan so’ng pastdan ko’chirish movuti keladi. Gauch – pressdan so’ng esa qag’oz polotnosi mashinaning presslash qismiga o’tadi. Yuqoridagi va pastdagi ko’chirish movutlariqaytish yo’lidan yuvuvchilar yordamida yuviladilar. To’rli silindir, mashinaning asosiy shakillantiruvchi elementi hisoblanadi.

Qalin qag’oz quyish mashinasining maxsulot ishlab chiqarish quvvati quyidagicha aniqlanadi.

Q = 0,06 · B₀ · v · g · K₁ · K₂

Bu yerda:

0.06 – bir birlikdan ikkinchisiga o’tish koeffitsienti ;

B – qalin qag’oz polotosining eni, m ;

v – mashina tezligi, m/min ;

q – qalin qag’oz polotnosining 1 m² dagi qag’oz massasi, g

K₁ – mashinaning bo’sh turish vaqt koeffitsienti ( 0.95 – 0.98);

K₂ – mahsulot ishlab chiqarishda hosil bo’ladigan yo’qatishlar va braklarni hisobga oluvchi koeffitsient, (0.95 – 0.97) ;

Q = 0.06*2.5*100*125*0.54*0.50 = 506.25 kg/soat.

506.25 kg/soat * 23 = 11643.75 kg/kun ≈ 1164 t/kun.

Hisobga mos ravishda uch silindirli qag’oz quyish mashinasi tanlanadi. Loyihalanayotgan karxona uchun 1 ta jihoz va uning tarkibiga presslash, quritish uskunalari kiradi.

1 ta – 1164 t/kun

X – 980 t/kun

X = 0.84 ta ≈ 1 ta