Qog’oz insoniyatning ulug’ ixtirolaridan biridir. Qog’oz haqida birinchi ma’lumot eramizning 12-yiliga taaluqli bo’lsa, eramizning 76-yiliga kelib unga kitoblar bosilgani eslatiladi

ZSL – 15 Markali tugun tutgichning texnik tavsifi.

Ko’rsatkichlar	ZSL – 15
Savatning o’lchamlari, mm	Ø 850 x 950
Savatning yuzasi, m^2	2.50
Ishlab chiqarish quvvati, t/kun	30
Parraklarning aylanish tezligi, ayl/min	570
Elak teshigining diametri, mm	Ø 1.2 -2.4
Sellyuloza qag’oz massasining kansentratsiyasi, %	0.6 – 0.1
Massaning uskunaga kirib kelishidagi bosim, MPa	0.15 – 0.25
Divigatel quvvati, kVt	75
Uskuna o’lchamlari,mm	2110x1860x2570

Loyihalanayotgan karxonada Tugun tutgichdan 1 ta o’rnatiladi.

2.8.6.Rafiner.
Rafiner turli tolali xom – ashyodan tayyorlangan qag’oz massasini qag’oz quyish uskunasiga berishdan avval yanchish darajasini bir xil bo’lishini taminlash uchun o’rnatiladi. Bu uning konstruksiyasi va ishlash prinsipiga mos keladi. Rafinerning rotori tez aylanishi va ezg’ilovchi keng pichoqlar hisobiga tolalarni asosan fibrillanishi va gidrotatsiyalanishi sodir bo’ladi. Bunda tolalarni eniga kesilishi kam sodir bo’ladi.

Uskunada harakatsiz statordagi valga kesilgan konus shakilga ega harakatlanuvchi rator o’rnatilgan. Rafinerda yig’ma pichoqlar rotorni tashqi yuzasiga va statorni ichki yuzasiga mahkamlangan. Massani yanchish uchun 0.27 -0.3 MPa bosim ostida konusni kichik diametri tarafidan joylashgan shtortser orqali beriladi va markazdan qochma kuch ta’sirida massa konusni katta diametrli tarafiga qarab harakatlanadi. Bunda massa pichoqlar orasidan o’tib yanchiladi.

Konus shaklidagi tegirmon – bosim ostida uzluksiz ishlaydigan, massani maydalashga mo’ljallangan mashina bo’lib, u stator, rotor va uzatmadan iborat. Tegirmon uzatmasi tishli mufti orqali dvigatelga ulangan. Massa kichik konusdan katta konusga pichoqlar yuzasidan o’tish jarayonida massa gidravlik va mexanik ta’sirga uchrashi natijasida maydalanadi.
2.10-jadval.

MKБ – 04 markali Rafinerning texnik tavsifi.

Ko’rsatkichlar	MKБ – 04
Ishlab chiqarish quvvati, t/kun	22
Tolali massaning konsentratsiyasi, %	0.8 -1.5
Massa harakatlanuvchi yuza, m^2	1.8
Rotorning aylanish tezligi, sek^-1	8.2
Massa kiruvchi quvur diametri, mm	Ø 160
Massa chiquvchi quvur diametri, mm	Ø 135
Divigatel quvvati, kVt	55
O’lchamlari, mm	3980x1482x1350

Loyihalanayotgan karxonada Rafinerdan 1 ta o’rnatiladi.