Qobiliyat va pedagogik qobiliyat haqida tushuncha

Pedagogik qobiliyat – bu qobiliyat turlaridan biri bo‘lib, kishining pedagogik faoliyatga yaroqliligini va shu faoliyat bilan muvaffaqiyatli shug`ullana olishini aniqlab beradi.
Pedagogik psixologiyada o‘qituvchilik faoliyatida pedagogik qobiliyatlarning tutgan o‘rnini ilmiy izohlab berishga oid samarali tadqiqotlar olib borilgan.
Yirik olim F.N.Gonobolin pedagogik qobiliyatlarni quyidagi turlarga ajratishni taklif etadi:

1. 
   didaktik qobiliyatlar (bu oson yo‘l bilan murakkab bilimlarni o‘quvchilarga tushuntira olishdir);
   
2. 
   akademik qobiliyatlar (barcha fanlar yuzasidan muayyan bilimlarga ega bo‘lishlik)
   
3. 
   pertseptiv qobiliyatlar (qisqa daqiqalarda o‘quvchilar holatini idrok qila olish fazilati)
   
4. 
   nutq qobiliyatlari (qisqa daqiqalarda o‘quvchilar holatini idrok qila olish fazilati)
   
5. 
   tashkilotchilik qobiliyati (sinf-guruh yoki jamoani uyushtirish va uni boshqarish iste’dodi)
   
6. 
   avtoritar qobiliyatlar (o‘zining shaxsiy xususiyati, bilimdonligi, aql-farosatliligi, mustahkam irodasi bilan obro‘ orttirish uquvchanligi.)
   
7. 
   kommunikativ qobiliyatlar (muomala va muloqot o‘rnata olish)
   
8. 
   pedagogik xayolot ( insonning kelajagini oqilona tasavvur qilishdan iborat bashorati)
   
9. 
   diqqatni taqsimlay olish qobiliyati (insonning kelajagini
   

oqilona tasavvur qilishdan iborat bashorat)
Psixolog olim Olga Matveeva quyidagi qobiliyatlarni ko‘rsatib o‘tadi:
1. Muloqot qilish (kommunikativ) qobiliyati.
O‘qituvchi o‘quvchilar bilan dars va darsdan tashqari jarayonlarda, sinfda ijobiy ruhiy iqlim yarata oladi.
2.Voqealarni oldindan ko‘ra olish qobiliyati: Ushbu qobiliyat turi har bir o‘qituvchining sergakligida, o‘quvchilarning ruhiyatini, ichki dunyosini ko‘ra olishida namoyon bo‘ladi. Shunda o‘qituvchi kim nimaga qodir ekanligini oldindan bashorat qila oladi.
3.Eshitish va his qilish qobiliyati. Bunday qobiliyatga ega bo‘lgan insonlar musiqani sevishadi, ohangni yaxshi his qilishadi, deklamatsiya asosida proza va poeziyani yaxshi o‘qishadi, eshitgan narsasini xotirada saqlaydi, ayniqsa, she’r va qo‘shiqlarni sevib tinglaydi.