Qiziqarli kimyo


B O R VA A LU M IN IY TO ‘G ‘RISIDA BILASIZM I?



Download 5,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/144
Sana04.02.2022
Hajmi5,03 Mb.
#431323
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   144
Bog'liq
hjacki 1824 Qiziqarli kimyo

2.5. B O R VA A LU M IN IY TO ‘G ‘RISIDA BILASIZM I?
2.5.1 ...b o r alkimyogarlar davridanm a’lum edi. Erkin bor 1806-yili 
fransuz olimlari Gey - Lyussak va Tenar tomonidan B ,0 , ni kaliy m e­
tall yordamida qaytarib olgan.
2.5.2. ... boming Moos shkalasi bo ‘yicha qattiqligi 9 ga teng. Bujihat- 
dan bor olmosga yaqin turadi.
2.5.3. ... tanakor Na,B40 710H „0 qadimdan m a’lum bo‘lib, u har xil 
maqsadlarda ishlatilgan.
2.5 .4. ... borat kislota va tanakor oliy navli shishalar ishlab chiqarishda 
qo‘llanadi. Konservalar ishlab chiqarishda vatibbiyotda antiseptik 
vosita sifatida ishlatiladi. Tanakor temirchilikda metallar oksidlarmi 
eritish (metallami kavsharlashda) maqsadida ishlatiladi.
55


2.5.5.... aluminiy metallar orasida tarqalganlikjihatidan birinchi o‘rinda, 
elementlar orasida esa uchinchi o‘ nnni egallaydi. Yer po‘ stlog‘ uiing 8.8% 
ini aluminiy tashkil etadi
2.5.6. ...alum iniy oksidi A f 0 3tabiatdam avjudbo‘lib,korundminerali 
nomi bilan yuntiladi. Agarkorundning tarkibidaxrom bo‘lsa, u yoqut 
(rubin) deyiladi. Titan va temir bo‘lsa, feruza (sapfir) deyiladi. Ular 
qimmatbaho toshlardir.
2.5.7.... aluminiy faol metali bo‘lib, tezda oksid qavati bilan qoplanadi. 
Oksid qavati zich bo‘lib, u na havoni va na suvni o ‘tkazadi. Shuning 
uchun ham aluminiy va uning qotishmalaridan tayyorlangan buyumlar 
zanglamaydi, buzulmaydi va suv bilan ta’sirlashmaydi.
2.5.8.... cho‘yan vap o‘lat buyumlaming zanglashini oldini olish maqsa- 
dida ular yuzasi aluminiy bilan qoplanadi.
2.5.9. .. aluminiy metali yordamida (qaytaruvchi sifatida) bir necham e­
tallar olinadi. Bujarayon alyuminoteriya deb ataladi.
2 5.10. ... temir oksidi va tabiy korundni aralashtirib, jilvir qog‘ oz tay­
yorlanadi va yaltiratuvchi stanoklar charxlari yasaladi.
2.5.11. . .. korund minerali juda qattiq bolib, Moos shkalasi bo‘yicha 
uning qattiqligi 9 ga teng.
2.5.12. ... aluminiy ishlab chiqarishni hozirgi zamonaviy usulini 1886- 
yili, amerikalik olim Xoll va fransuz olimi Eru kashf qilgan. Bu usul 
kriolit (3NaF AIF3) suyuqlanmasida aluminiy oksidi AL,03 ni eritib, 
elektroliz qilishga asoslangan. 100 yil dan ortiq vaqt davomida bu usul 
butunjahonda qo‘llanilib kelinmoqda.
2.5.13.... suyultirilgan kriolit elektroliz paytida ftorli binkmalar chiqarib, 
atmosferani lfloslantiradi va shu bilan ekologiyaga katta zarar etkazadi.
2.5.14.... toza aluminiy konstruksiyaviy material sifatidako‘p ishlatiladi. 
Aluminiyning muhim qotishmalari - dyural va siluminlardir. Dyural yoki 
dyuraluminiy - bu 4% mis va 96% alyuminiydan iborat qotishma (unda 
kam miqdordamarganes, magniy va kremniy aralashmasi ham bor). 
Dyural qattiqlik vamustahkamlikjihatidan yumshoq po‘latga o‘xshab 
ketadi. Silumin tarkibida 12-13% kremniy mavjud. Uni suyultuib, qo- 
liplargaquyib har xil buyumlar vaasboblar yasaladi.

Download 5,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   144




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish