Qiziqarli kimyo

Jihoz va reaktivlar. 
Bug1 latish kosachasi. Chinni 
likopcha. Tigel ushlagich. Paxta.Etil spirti.
Ozgina paxta tigel ushlagich bilan ushlab kosachadagi “suv’ga bo- 
tinladi vayaxshilab ho‘llanadi. Paxtakosachadan olimb chinni likopchaga 
joylashtinladi va gugurt cho‘pi unga tutiladi. Bunda paxta shimgan suv 
yonib, paxtaning o‘zi yonmaydi.
Nega paxta yonmaydi? Bu tajribanmg siri nimada?_____________
Bug1 latishkosachasida 5ml suv bilan shunchahajmdagi etil spirti aralash- 
tirilgan bo‘ ladi.. Paxta bu aralashmaga botinlipida,usuvvaspirtbilan ho‘ llanadi.
27

---

Tigel ushlagich bilan paxtani ushlab, yonib turgan gugurt cho‘pi tutilsa, pax- 
tadagi spirt yonadi, u tugashi bilan yonish ham tugaydi. Bundapaxtagasuv 
ham shimilgan bo‘lgani uchun u yonmaydi.
1.3.16. YONMA YDIGAN QO ‘LRO ‘MOLCHA
Jihoz va reaktivlar. 
Bug1 latish kosachasi. Bola- 
larqo‘lro‘molchasi. Tigel ushlagich. Atsetonyoki 
etil spirti. Suv. Gugurt.
Qo‘ lro‘molcha “suv” bilan ho1 llanadi. Uni tigel ushlagich bilan ush­
lab, yonib turgan gugurt cho‘piga tutilsa, ro‘molchao‘t ichida qoladi.
Bir ozdan so‘ng, o‘t o‘chadi, ammoro‘molchayonmagan bo‘ladi.
Bu tajribaning siri nimada?________________________________
A w al ro'm olcha suv bilan yaxshilab ho'llanadi. Uni ozgina silkitib, keyin 
kosachadagi atseton yoki etil spirtga botirib yana ho'llanadi. Ro'm olchani yana 
ozgina siqib tigel ushlagich bilan ushlanadi va unga yonib turgan gugurt cho'pi 
tutiladi. Bunda ro'm olcha o 't olib ketadi va atseton yoki spirt yonadi. Suv esa 
ro ‘molchani yonishdan saqlaydi, chunki ro'm olchani yonish issiqligigacha qizishi- 
ga su v y o ‘l qo‘ymaydi.
1.3.17. YO N M A YD IG A N IP
Jihoz va reaktivlar. 
Bug1 latish kosachasi. Qattiq 
(dag‘al) ip. Metall shtativ. Spirtlampasi. To‘yingan 
osh tuzi eritmasi.
Ipni shtativ qisqichiga bog1 lab, ostiga spirt lampasi joylashtiriladi vau 
yoqiladi. Ipningyuzasi go‘yoyonadi-yu, o‘zi esa yonmaydi vauzilmaydi.
Negaipning o ‘zi yonmaydi?
Bu tajribani bajarish uchun oldindan tayyorgarlik ko‘riladi. D ag‘al ip 2-3 soat 
davomida osh tuzining to ‘yingan eritmasiga solib qo‘yiladi. Keyin uni shtativ qis­
qichiga bog'lab havoda quritiladi. Bunda osh tuzi knstallari ipda go’yo “zanjir” 
hosil qiladi. Spirt lampasi alangasida ip yonadi, ammo uzilib tushmaydi. Chunki 
tuzdan hosil bo'lgan “zanjir” b u n g ay o ‘1 bermaydi.
28

---

1.3.18. M ETALL SUVDA YONADI