Qisqartirilgan so‘zlar ruyhati

Pedagogik tadqiqotning pirovard maqsadi shug‘ullanishni endi boshlagan 

10-12  yoshli  voleybolchi  bolalarda  tezkor-kuch  sifatlarini  ixtisoslashtirilgan 

harakatli o‘yinlar shakllantirish samaradoligini o‘rganishdan iborat. 

Tadqiqotning  ob'ekti  nazorat  va  tajriba  guruhlarida  shug‘ullanuvchi  10-12 

yoshli voleybolchi bolalar va ularda tezkor-kuch sifatlarini standart (an'anaviy) va 

harakatli o‘yinlar ta'sirida rivojlanish dinamikasi. 

Mavzu  bo‘yicha  jamlangan  adabiyotlarda  qayd  etilgan  ilmiy  va  uslubiy 

ma'lumotlar qiyosiy tarzda tahlil qilindi hamda masalaning bugungi ahvoliga baho 

berildi. Jumladan, dastlabki o‘rgatish bosqichida sport malakalariga samaradorligi 

jismoniy sifatlarga bog‘lik ekanligi olimlar tadqiqotlari yordamida asoslab berildi. 

---

 

46 

Yosh sportchilarni tayyorlash jarayonida jismoniy sifatlar asosan standart, stereotip 

mashqlar  ta'sirida  rivojlantirilishi  e'tirof  etilib,  bunday  yondashuv  har  doim  ham 

kutilgan  natijani  bermasligiga  urg‘u  berildi.  Aynan  adabiyotlarni  tahlil  qilish 

bobida  jismoniy  sifatlarni  maxsus  harakatli  o‘yinlar  yordamida  shakllantirish 

yuksak samara berishi ta'kidlab o‘tildi. 

O‘pkaning  tiriklik  sig‘imi  oddiy  havoli  spirometrda  aniqlandi. 

Tekshiriluvchilar dastavval tik turgan holda chuqur nafas olib, so‘ng spirometrga 

maksimal puflashlari talab qilindi. Ushbu test 2 marta qaytarilib, eng yaxshi natija 

e'tiborga olindi. 

Nafasolish  chastotasi  15  s.  davomida  o‘lchanib  olingan  natija  4  ga 

ko‘paytirildi.  Test  barcha  tekshiriluvchilarda  tezkor-kuch  sifatlarini  baholovchi 

testlardan avval va so‘ng o‘tkazildi. 

Yurak  urish  chastotasi  ham  15  s.  davomida  o‘lchanib,  olingan  natija  4  ga 

ko‘paytirildi. Bu test ham avvalgi test singari tartibda qo‘llanildi.  

30 m ga yugurish tik turgan holatdan amalga oshirildi. 

Qolgan testlar ham belgilangan uslubiy tartibda amalga oshirildi. 

Pedagogik  tadqiqot  kurash  tugaragiga  saralab  olingan  va  shug‘ullanishni 

endigina boshalagan 10-12 yoshli voleybolchi bolalar  misolida o‘tkazildi. 

Tadqiqot ikki guruh - nazorat (6 kishi) va tajriba (6 kishi) guruhlarida 6 oy 

davomida o‘tkazildi. 

Nazorat  guruhidagi  bolalar  BO‘SM  larga  mo‘ljallangan  amaldagi  dastur 

bo‘yicha shug‘ullanib keldilar. 

Tajriba  guruhida  tezkor-kuch  sifatlarini  rivojlantirishga  rejalashtirilgan 

standart  (an'anaviy) mashqlar hajmi 50% ga qisqartirilib, o‘rniga quyidagi maxsus 

ixtisoslashtirilgan harakatli o‘yinlar qo‘llanildi: 

O‘yin  mazmuni:  6  kishi    3  tadan  2  jamoaga  bo‘linadi  va  harbir  jamoa 

kolonna bo‘lib voleybol maydonini orqa chizig‘i ortida saf tortadi. 

Signal berilishi bilan 1-nchi turgan o‘yinchi oldidan turgan to‘pni olib, avval 

6  m  li  chiziqqa  borib  keladi,  so‘ng  9  m  -  yana  3  m  va  undan  9  m  kelib  to‘pni 

---

 

47 

sherigiga  beradi.  Mashq  davom  etadi.  Qaysi  jamoa  ishtirokchisi  birinchi  bo‘lib 

marraga kelsa, shu jamoa g‘olib deb topiladi.