Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishda texnika xavfsizligi asoslari

Uskunalarni joylashtirish. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida tsexlarda uskuna va uskunalarni boshqarishning qulay va oddiy bo’lishi, ish joylarida sanitariya-gigiyena, psixofiziologik va estetik talablarni bajarishda, charchatuvchi, toliqtiruvchi holatlarni yo’qotishda,

uskuna va uskunalarni sozlash va tuzatishda katta ahamiyat kasb etadi. Bunga uskuna va uskunalarning o’zaro joylashishi va binoning qurilish konstruktsiyalari oraliqlarini, sozlash

hududlarini, boshqarish hududlarini, transport yo’llari va yo’laklarini hisobga olgan holda erishish

mumkin. Shuning uchun uskuna va uskunalarni joylashtirishda quyidagilarni hisobga olish kerak:

• 
  uskuna va uskunalarning konstruktsiyasi va tashqi o’lchamlari;
  
• 
  xonalarning o’lchamlari va ustunlar to’ri;
  
• 
  transport yo’laklari;
  
• 
  uskuna va uskunalarni texnologik boshqarish, sozlash, yarim tayyor mahsulot va tayyor mahsulotlarni joylashtirish;
  
• 
  ish yo’laklari, uskuna va uskunalar orasidagi montaj va boshqa oraliqlar, uskuna va uskunalar bilan ustun va devor oraliqlari;
  
• 
  evakuatsiya, markaziy va devorlar yonidan o’tgan yo’laklar;
  
• 
  devorga o’rnatilgan asbob-uskunalar va boshqa moslamalar.
  

Uskuna va uskunalarni texnologik boshqarish hududida ish operatsiyalarini xavfsiz

bajarishni ta’minlaydigan, yonma-yon turgan uskuna va uskunalar orasidagi yo’lakdan iborat. U

101

uskuna va uskunalarni chiqargan zavod tomonidan belgilanib, ishchining vaziyatiga ham bog’liq.

Sozlash hududi deganda, uskuna va uskunalarni montaj va demontaj qilishda, sozlashda sozlovchining xavfsizligi uchun zarur bo’lgan mashina atrofidagi maydon tushuniladi. Sozlash hududi ham sozlovchining vaziyatiga bog’liq. Bo’sh yo’lak eni uning uzunligiga qarab 0,5-0,7m oralig’ida bo’ladi. Montaj oralig’i -0,3m. Evakuatsiya yo’laklari smena va tanaffus paytlarida, zarur

hollarda ishchilarni evakuatsiya qilish uchun hamda transport vositalari yurishi uchun mo’ljallangan. Ular joylashishi bo’yicha markaziy va devorlarga yondoshgan, vazifasi bo’yicha asosiy va yordamchi turlarga bo’linadi.

Evakuatsiya chiqish eshiklari sexlarda kamida ikkita bo’lishi kerak. Ish joyidan chiqish eshigigacha bo’lgan masofa bir qavatli binolarda 100m gacha, ko’p qavatli binolarda 75m gacha

bo’lishi zarur. Zinapoya kataklari yonmaydigan materialdan tayyorlanishi, zinapoya katagining kamida 50 % maydoni tabiiy yorug’lik bilan yoritilishi, sexlardan chiqiladigan barcha eshiklar tashqariga ochilishi lozim.