Qishloq xo‘jalik ekinlarini zararkunandalari, kasalliklari va ularga qarshi kurash choralari

1.6-rasm. Kuzgi tunlam kurti, g‘umbagi va kapalagi.

Kurash choralari.

Agrotexnik tadbirlar: yerni kuzgi chuqur shudgorlash; erta baxorda begona o‘tlarga qarshi kurashish; tuproq sharoiti ko‘targan joyda g‘o‘za maysalarini qator oralab yengil sug‘orish va almashlab ekish.

Biologik usul: feromon tutqichlardan (FT) foydalanib, har 1 tutqichda 1 kechada o‘rtacha 2-3 kapalak tusha boshlashi bilan shu paykalga trixogramma kushandasini xar gektar maydonga 1 gr.dan dalaga chiqariladi; Katta yoshdagi qurtlariga qarshi brakon entomofagi 1:10, 1:20 nisbatlarda dalaga tarqatish.
Kimyoviy usul: agarda har 1 m2 dagi qurt soni o‘rtacha 1-1.5 taga bo‘lsa quydagi piretroidlardan birini ishlatish kerak: Desis 2,5% k.e. – 0.7 l/ga, siraks 25% k.e. – 0.3 l/ga, vanteks 6%sus.k. – 0.25-0.3 l/ga. qo‘llash. Bunda, dori sepilgach, dalaga ariq olib, suv quyish samarani oshiradi. Kuzgi tunlam qurtlariga qarshi Gaucho 70% n.k. 5 kg/t, orten 70% e.k. 4 kg/t va marshal 40% n.k. 15-20 kg/t. preparatlari bilan chigitni dorilab ekish xam yaxshi samara beradi.
Gʻo‘za tunlami (ko‘sak qurti) - Gʻo‘zaning guli, shonasi va ko‘saklarni zararlaydi. Kapalaklarni oldingi qanotlari sarg‘ish kul-rang tusda bo‘lib, ba’zan qizg‘ish qo‘ng‘ir yoki pushti, yoxud ko‘kish rangda tovlanib turadi (1.7 rasm). Xar bir o‘simlik o‘suv nuqtasiga bittadan tuxum qo‘yadi. Tuxumlari gumbazsimon. Xayoti davomida o‘rtacha 400 tadan 2000 tagacha tuxum qo‘yadi. qurtlarini tanasi och yashil, ko‘kish sarg‘ish rangdan tortib, qoramtir ranggacha bo‘ladi. Tanasining yonlari bo‘ylab to‘lqinsimon chiziqlar o‘tadi. O‘zbekistonning shimoliy tumanlari-da 3-4 ta, janubiy tumanlarida esa 4-5 ta avlod beradi. Ko‘sak qurti kuzda qaysi o‘simliklarda oziqlangan bo‘lsa, shu o‘simlikka yaqin joyda g‘umbaklari tuproqning 10-15 sm chuqurligida qishlovga ketadi.