Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

Qisqacha tarixi.
Elektrokardiografiya usulning tarixi elektrofiziologiya fanining rivojlanishi bilan bog’liq. 
1843 yilda yurakda biotok hosil bo’lish hodisasi aniqlangan. 1856 yilda baqa yuragining 
birinchi biotoki yozib olingan. Bu paytda hali organizmdagi xujayra va to’qimalarning elektr tokini 
o’tkazish xususiyati aniqlanmaganligi sababli baqaning ko’krak qafasi ochilib, elektrodlarning biri 
yurak bo’lmachalariga, ikkinchisi - yurak qorinchasiga qo’yilgan. Elektrod simlari galvonometrga 
ulanib, yurak biotokni yozib olingan. 
XIX asrning oxirida Uoller yurakda hosil bo’ladigan biotoklar faqatgina yurakning o’zida 
tarqalmasdan, balki organizmning hamma tomoniga tarqalishini aniqlagan. Bu yurak biotoklarini 
yozib olishda elektrodlarni yurakka emas, balki organizmning boshqa joylariga ham biriktirish 
imkonini yaratdi. 
1887 yilda yurak biotoklarini yozib olish uchun birinchi asbob - kapillyar elektromer yaratildi 
va shu asbob yordamida elektrokardiogramma yozib olina boshlandi. Buning uchun elektrodlar 
hayvonning tanasiga biriktiriladi. Shisha idishga osh tuzi eritmasi solinib, ichiga naycha tushiriladi. 
Bitta elektrodning simi eritma ichiga, ikkinchi elektrod simi naycha ichiga tushiriladi. Naychaning 
eritma turgan joyiga linza yordamida yorug’lik to’plama tushiriladi. Biotok eritmadan o’tganda 
naychadagi eritma ko’tarilib, biotok bo’lmaganda pastga tushib, ekranda tishchalar yozib olinadi. 
Elektromer yordamida yozib olingan elektrokardiogramma 3ta tishchadan tashkil topgan. 1903 
yilda Golland olimi Eyntxoven o’ta sezuvchi torli galvanometr yordamida yaxshi va aniq yozilgan 
elektrokardiogrammani yozib olishga muvoffiq bo’ldi. 
1925 yilda ishlatilishi oson, har qanday sharoitda qo’llab bo’ladigan katodli 
elektrokardiografiya asbobi ishlab chiqildi. Hozirgacha shu asbobning takomillashtirilgan modellari 
ishlatilmoqda. Birinchi elektrokardiogramma 1913 yilda, otlarda Marek tomonidan yozib olindi. 
Lekin bu usulning veterinariyada keng qo’llanilishi katodli elektrokardiograf asbobi ishlab 
chiqilgandan keyingina mumkin bo’ldi. 1932 yilda professorlardan P.S.Ionov va V.I.Skvorsovlar 
itni klinik tekshirganda elektrokardiografiya usulini qo’lladilar. 1938 yilda R.V.Voskanyan birinchi 
marta otlarda elektrokardiografiya usulini ishlab chiqdi. U elektrokardiografiyaning klassik 3 
yo’nalish bo’yicha yozish uslubini ishlab chiqdi. Elektrokardiografiya usulining veterinariyada 
rivojlanishiga 
professorlardan 
G.V.Domrachev, 
I.G.Sharabrin, 
P.S.Ionov, 
P.V.Filatov, 
N.A.Sudakovlarning xizmatlari katta. Hozirgi paytda bu usulni rivojlantirish va takomillashtirishda 
Moskva 
veterinariya 
akademiyasidan 
V.I.Cherkasova, 
Qozon 
veterinariya 
institutidan 
V.Ye.Chebotarov va Sverdlovsk shahridan M.P.Ro
щ
yevskiylarning xizmatlari katta. 
Samarqand qishloq xo’jalik instituti ichki yuqumsiz kasalliklari kafedrasida bu usulni 
takomillashtirish va O’zbekiston sharoitida hayvonlarda elektrokardiogramma yozib olish ustida 
professorlardan R.V.Voskanyan va I.I.Nizomovlar ishlaganlar.