Qilinadi. Bu ayniqsa, oliy o`quv yurtlari va maktablarning til adabiyoti o`qituvchilari, talabalari, o`quvchilariuchun nihoyatda zarur deb bilaman

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 4 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
 Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
DOI: 10.24411/2181-1385-2021-00704 

 
Academic Research, Uzbekistan 1088 www.ares.uz 
Tazmini mubham
– muallif nomi keltirilmagan. Shuningdek, Koshifiy tazminning 
taxmis
va 
tasdis 
turlari haqida ham ma'lumot keltiradi.
Nasiruddin Tusiyning “Me'yor ul-ash'or” (1251-1252) asarida tazmin san'ati 
Shoirning o„z fikriga dalil sifatida boshqa bir asardan barchaga ma'lum baytni 
keltirishi bilan bog„liqligiga e'tibor qaratiladi va tazmin sifatida keltirilayotgan bayt 
Shoirning boshqa asaridan olingan o„z ijod mahsuli bo„lishi ham mumkinligi 
ta'kidlanadi.
Alisher Navoiy ijodida tazmin san'atining istifoda etilishi aynan “Me'yor ul-
ash'or” muallifi keltirgan mezonlarga mos keladi. Shoirning “Xazoyin ul-maoniy” 
kulliyotidagi ayrim g„azallarida boshqa g„azallardagi misralar aynan keltirilganligini 
kuzatish mumkin. Masalan, “G„aroyib us-sig„ar”dan 479-raqam ostida o„rin olgan va 
Ne tirikmen, ne o‘luk, ne sog‘, ne bemormen,
Ayta olmonkim, firoqingdin ne yanglig‗ zormen 
 
matla'si bilan boshlanadigan g„azalning birinchi misrasi “Navodir ush-shabob”dagi 
471-g„azalning 5-baytiga tazmin sifatida kiritilgan: 
Jon taloshurmen ne dardim bilgurur, ne sihhatim,
Ne o‘lukmen, ne tirik, ne sog‘, ne bemormen. 
Shuningdek, Navoiy she'riyatida tazminning 
taxmis
va 
tasdis
turlari ham 
qo„llanilganki, biz bu haqda “Navoiy she'riyati va janrlar poetikasi” mavzuida 
kengroq ma'lumot berib o„tganmiz.
Tatabbu' 
(ar
. 
– biror narsaning izidan borish; kuzatish
) 
– o„zga bir Shoir 
she'ridan ta'sirlanib, undagi vazn, qofiya va radifni saqlagan holda asar yaratish. 
Nazira
, 
o‗xshatma
va 
javobiya
deb ham yuritiladi. Tatabbu' Musulmon Sharqi 
adabiyotida adabiy aloqa va o„zaro ta'sirning keng tarqalgan shakllaridan bo„lib, 
salaflar yoki zamondosh Shoirlar bilan muayyan tarzda o„zaro ijodiy musobaqaga 
kirishish bilan bog„liq an'ana hisoblangan. Bunda musobaqalashayotgan Shoir biror 
asarga javob bitar ekan, unga ijodiy yondashishi, tanlangan mavzu, vazn va qofiya 
doirasida yangi fikr ayta olish imkoniyatiga ega bo„lishi talab qilingan.
Tatabbu' she'riyatning istalgan janri yoki shakli asosida: farddan dostongacha 
yozilishi mumkin. Mumtoz she'riyatimizda, xususan Alisher Navoiy ijodida tatabbu' 
asosan g„azal, qasida va doston shaklida bitilgan. Navoiyning lirik tatabbu'lari 
“Devoni Foniy” tarkibidan o„rin olgan bo„lib, ular ulug„ Shoirning o„z salaflari va 
ustozlariga yuksak ehtiromi mahsulidir. Devondagi g„azallarning 300 dan ortig„i 

---