Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish xududiy markazi pedagogika, psixologiya va ta

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI

NAMDU XUZURIDAGI XALQ TA’LIMI XODIMLARINI
QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI
OSHIRISH XUDUDIY MARKAZI

PEDAGOGIKA, PSIXOLOGIYA VA TA’LIM TEXNOLOGIYALARI KAFEDRASI


Maktab yoshidagi bolalar temperamenti va xarakteri
(metodik tavsiya)



Namangan-2019 yil

Ushbu metodik tavsiyada Maktab yoshidagi bolalarning temperamenti tog’risida ma’lumotlar berilgan Temperament - inson faoliyatida uning asab tizimi tipining namoyon bo`lishi. Temperament his -tuyg`ularning paydo bo`lish tezligi va kuchida hamda kishining umumiy harakatchanligida namoyon bo`ladigan individual - psixologik xususiyatlarining majmuidir. Temperamentga taalluqli individual dinamik xususiyatlarning asosiy belgilari yoritib berilgan.

Mazkur metodik tavsiya Umumta’lim tizimida faoliyat ko’rsatayotgan o’qituvchilari hamda malaka oshirish kurslarida taxsil olayotgan kurs tinglovchilari foydalanishlari uchun mo’njallangan.

Tayyorladi: M. Tajibaeva – Pedagogika, psixologiya va ta’lim texnologiyalari kafedrasi o’qituvchisi

Taqrizchilar : I.Jo’rayeva –Pedagogika, psixologiya va ta’lim texnologiyalari kafedrasi o’qituvchisi

Inamov.D - NаmMQI Yer usti transport tizimlari kafedrasi katta o’qituvchisi pedagogika fanlar nomzodi falsafa doktori

Ushbu metodik tavsiya Namangan vilayat XTXQTMOXM Pedagogika, psixologiya,texnologiyalari kafedrasining 2019 yil ___________dagi ___sonli yig’ilishida ko’rib chiqilib markaz o’quv-uslubiy Kengashining 2019 yil “___”____________dagi _____ sonli yig’ilishida foydalanishga tavsiya etildi.


KIRISH
«Ruxiyat – insonning ichki dunyosi bo’lganidek, uni tashqi qiyofasini xam ifodalovchi kuchdir».
O’zbekiston Respublikasida shakllanayotgan milliy g’oya Respublika Konstitutsiyasida e’tirof etilgan insonparvar, demokratik, huquqiy davlat va jamiyatni barpo etish, shuningdek ijtimoiy-iqtisodiy hamda madaniy rivojlanishning yuqori bosqichlariga ko’tarish, jahon hamjamiyati safidan munosib o’rin egallashga yo’naltirilgan ezgu maqsadlarni amalga oshirishga xizmat qiladi. 2017-yil “Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili” Davlat dasturida berilgan vazifalardan kelib chiqib, yurtboshimiz Sh.Mirziyoyev aytganlaridek: “Yoshlarni mustaqil fikrlaydigan yuksak intellektual va ma’naviy salohiyatga ega bo’lib, dunyo miqyosida o’z tengdoshlariga hech qaysi sohada bo’sh kelmaydigan insonlar bo’lib kamol topishi, baxtli bo’lishi uchun davlatimiz va jamiyatimizning barcha kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz”, Buning uchun esa insonlarning temperamenti ham ahamiyatga ega I.P.Pavlov temperamentni quyidagicha ta’riflaydi. «Har bir inson ayrim hayvonning ham eng umumiy xarakteristikasidir, har bir individning butun faoliyatlariga muayyan qiyofa beradigan nerv sistemasining asosiy xarakteristikasidir»
Har qaysi kishidagi hissiyotning qo’zg’alish tezligi, kuchi va barqarorligi har hil bo’ladi. Bir hil odamlarning hissiyoti tez, kuchli qo’zg’aladi va barqaror bo’ladi. Ba’zi kishilarda esa bunday qo’zg’alish sust, zaif bo’lib, uzoqqa bormaydi. Temperamentning bunday xususiyatlari kishidagi hissiyotning qo’zg’alishlari bilan birga, organizmning atrofdagi muhit ta’siriga javoban ko’rsatadigan ixtiyorsiz reaksiyalarida ayniqsa yaqqol ko’rinadi. Bu xususiyatlar tashqi tomondan kishining mimikalarida, pantomimikalarida, har hil beixtiyor ish-harakat va imo-ishoralarida ko’rinib turadi. Kishi hissiyotining bunday qo’zg’aluvchanlik xususiyat­lari diqqatning kuchi va barqarorligida, iroda
sifatlarida, aqliy jarayonlar, nutq tezligida aks etadi. Mana shunday ixtiyorsiz faollikning qanday yuz berishiga qarab, bir hil odamlarni «tez», «betoqat»,
«serg’ayrat», «jo’shqin» deymiz. Ba’zilarini esa «sustkash», «lapashang» va hokazolar deb yuritamiz. Bu hildagi individual xususiyatlardan kishining temperamenti (mijozi) tarkib topadi.