Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti til va adabiyot ta

GAPNING AJRATILGAN BO‘LAKLARI VA ULARDA TINISH BELGILARINI QO‘LLANILISHI

Gapning bo‘laklari ajratilishi mumkin. Gap bo‘laklarini ajratish orqali murakkab fikr sodda, ixcham va ta’sirli ifodalanadi. Gapning hamma bo‘laklari ham ajratilishi mumkin:

1. 
   Ajratilgan egalar: Men, Salimov To‘lqin, Samarqand viloyatining Kattaqo‘rg‘on shahrida 1968 – yili tug‘ildim.
   
2. 
   Ajratilgan kesimlar: Uyda ko‘p ish qildi – supurdi, kir yuvdi, tozaladi.
   
3. 
   Ajratilgan aniqlovchilar: O‘sha otga mana bu bolaning, Qurbonberdining ishqi tushib qolgan ekan.
   
4. 
   Ajratilgan to‘ldiruvchi:
   

Kechqurun osh suzsak, bir nasiba kam,

Qo‘msayman birovni – allakimimni. (G‘.G‘)

5. 
   Ajratilgan hol: Yillar mana shu xilda, osoyishta o‘tar edi.
   

Ajratilgan bo‘lak ikki vazifada keladi:

1. 
   u o‘zidan oldingi mavhum ma’nodagi bo‘lakning ma’nosini izohlaydi va diqqatni ana shu bo‘lakka jalb qiladi;
   
2. 
   o‘zi ifodalagan mazmunning ma’nosini ajratadi, diqqatni shu bo‘lakka qaratadi.
   

Bu xil ajratilgan bo‘laklar ham ikki turli bo‘ladi:

• 
  ajratilgan sifatlovchili aniqlovchilar: Borlig‘im-la farzandingman, sodiq, mehribon, Ozarbayjon, Ozarbayjon!
  
• 
  ajratilgan ravishdosh qurilmalari:
  

Ey Farg‘ona!Tushkun kunlar bolasini tishida tishlab, yuvib, tarab, sevib, o‘pib, quchib, opichlab,

Ey baxtlarni balog‘atga yetkazgan ona!