Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti til va adabiyot ta

YORDAMCHILARSIZ BOG‘LANADIGAN QO‘SHMA GAPLARDA TINISH BELGILARINING ISHLATILISHI

Vergul va nuqtali vergulning ishlatilishi. Yordamchilarsiz bog‘lanadigan qo‘shma gap tarkibidagi mazmun jihatdan bir-biriga yaqin bo‘lgan, bir paytda yoki ketma-ket bo‘lgan voqea-hodisalarni ifodalagan sodda gaplar orasiga vergul qo‘yiladi: Havo ochiq, quyoshning iliq nuri qirov bosgan marzalardan yengil bug‘ ko‘taradi. (S.A.)Kechasi shamol tindi, yo‘l azobidan horigan kishilar qattiq uyquga ketdilar.(L.V.)

Birinchi qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplarda bir paytda, keyingisida esa ketma-ket bo‘lgan voqea-hodisalar ifodalangan. Og‘zaki nutqda bunday gaplar sanash ohangi bilan aytiladi.

Yordamchilarsiz bog‘lanadigan qo‘shma gap tarkibidagi sodda gaplar mazmuni u qadar yaqin bo‘lmagan voqea-hodisalarni ifodalasa, shuningdek sodda gapalrning o‘zida vergul ishlatilgan bo‘lsa, ular orasiga nuqtali vergul qo‘yiladi: Shinel jiqqa ho‘l; Bektemirning yuzidan tomchilar quyilar edi.(O.)Qushlarning sho‘hlik bilan sayrashi mayin, yoqimli va mungli bu ovozni bosolmaydi;daraxtlarning shitirlagan ovozi qulog‘imga yozning xayrlashuv qo‘shig‘idek eshitilardi.(M.G.)