Qayta tayyorlash va malakasini oshirish

O‘tilgan mavzu “FSMU” interfaol metodi orqali mustahkamlanadi: O‘quvchilar davlat boshqaruvining Respublika, Monarxiya shakli haqida o‘z fikr-mulohazalarini bildirishadi



YAngi mavzu bayoni:

“Ekologik barqarorlik bu–har bir kishiga taalluqli bo‘lgan muammo...Bizning maqsad–hozirgi avlodning iqtisodiy ehtiyojini qondirish uchun, sayyoramiz qobiliyatlarini havf ostiga qo‘ymagan holda kelgusi avlodlar ehtiyojlarini qondirishdan iborat bo‘lishi kerak”.

O‘quvchilar guruhlarga ajratiladi.

1-guruh: ”YAshil tabiat” - bu tirik tabiat demakdir. Uni saqlab qolish bizning burchimiz. SHuning uchun biz shu nomni tanladik.

2-guruh: ”Ekotizim” - biz ekotizimni saqlab qolish uchun o‘z hissamizni qo‘shamiz. Ekotizim o‘z ichiga: o‘rmon, chuchuk suv, yaylov, qirg‘oq bo‘ylari va qishloq xo‘jaligining holatini oladi. Bu haqda BMT ning ”Ming yillik ma’ruza” sida ham aytib o‘tilgan.

Guruhlarga mavzu yuzasidan savollar beriladi.

1-guruhga savol: Tabiatda ekologik muvozanat va uning buzilish sabablari nima?

Tabiatda barcha tabiiy komponent va komplekslar bir- biri o‘zaro munosabatda bo‘ladi. Har bir hududda relef, er osti va er usti suvlari, iqlim, tuproq, o‘simlik va hayvonot dunyosi o‘zaro aloqada, bog‘liqlikda rivojlanadi. Agar tabiat boyliklaridan rejali ravishda foydalanish yo‘lga qo‘yilsa, ekologik muvozanat buzilmaydi. Tabiat boyliklaridan rejasiz, xo‘jasizlarcha foydalanilsa, tabiat komponentlari orasidagi o‘zaro bog‘liqlik buziladi. Buning oqibatida tabiat komplekslarida turli salbiy hodisalar yuz beradi.

2-guruhga savol: Ekologik muvozanatning buzilish oqibatlari.

Ekologik muvozanatning buzilishiga ko‘pincha insonlar sababchidir. O‘tin tayyorlash maqsadida mavjud daraxtlar kesib yuboriladi. Buning oqibatida ular ostidagi o‘tlar va yarim butalar zarar ko‘radi. Tuproqning yuzasi ochilib, u yog‘in-sochin ta’sirida eroziyaga uchraydi. Tuproqning ustki qismi yuvilib ketadi, bu keyinchalik jarliklarning shakllanishiga olib keladi. Har bir joyning tabiat boyliklaridan maqsadga muvofiq foydalanilsa, tabiat komponentlari orasidagi o‘zaro bog‘liqlik buzilmaydi.

1-guruhga savol : Biologik rang-baranglik deganda nimani tushunasiz?

Biologik rang-baranglik yoki biorang-baranglik-erdagi, shuningdek, tabiiy tizimdagi, tirik tabiatdagi barcha turlarning xilma-hilligini bildiradi. Biz bugun kuzatayotgan biorang-banglik, bu-tabiiy jarayonlar ta’siri va tobora o‘sib borayotgan inson ta’siri ostidagi milliardlab yillik evolyusiyaning natijasidir. U biz ham ajralmas qismi hisoblangan va unga biz ham to‘la-to‘kis qaram bo‘lgan hayotning o‘sha murakkab to‘qimalarini shakllantiradi. Sahrolarda, o‘rmonlarda, hududlarda, tog‘, ko‘l, daryolardagi ekotizmning rang-barangligi yana bir jabha hisoblanadi. Ular atrof-muhit bilan birgalikda erni insonning noyob makoniga aylantirgan.

2-guruhga savol: Erdagi hayotning o‘zgarib ketishiga insonning ta’siri qanday?

Insonlar o‘zi bilmagan holda erdagi hayotning o‘zgarib ketishiga salbiy ta’sir ko‘rsatib kelmoqda. Atrof-muhitni o‘z holicha saqlab qolish bizning burchimizdir. Qishloq xo‘jaligi, kosmetika, farmatsevtika va qog‘oz tayyorlash sanoati, bog‘dorchilik, qurilish, chiqindilarni qayta ishlash singari sohalar tabiat bilan bog‘liq. Biorang-baranglikning kamayishi bizning oziq-ovqat zahiralarimizga, dam olish va turizm imkoniyatlariga, shuningdek, yog‘och, dori-darmonlar va energiya manbalariga xavf-xatar tug‘diradi. Aslida o‘simlik va jonivorlar turlarining qisqarib borishi tabiiy holat bo‘lsada, insonlar faoliyati oqibatida ularning yo‘qola borish jarayoni keskin tezlashdi.