Qayta ishlash

Tabiiy manbalar

Qayta ishlash

Minerallar qayta ishlangan shaklda qo'llaniladi. Bitumli ko'mir bir nechta fraktsiyalarni ajratish uchun kislorodsiz (kokslash jarayoni) kaltsiylanadi:

• 
  koks gazi- metan, uglerod oksidi (II) va (IV), ammiak, azot aralashmasi;
  
• 
  ko'mir smolasi- benzol, uning gomologlari, fenol, arenlar, geterosiklik birikmalar aralashmasi;
  
• 
  ammiakli suv- ammiak, fenol, vodorod sulfidi aralashmasi;
  
• 
  koks- sof uglerodni o'z ichiga olgan kokslashning yakuniy mahsuloti.
  

Guruch. 2. Kokslash.
Jahon sanoatining yetakchi tarmoqlaridan biri neftni qayta ishlash hisoblanadi. Yer ostidan olinadigan neft xom deb ataladi. U qayta ishlanmoqda. Birinchidan, aralashmalardan mexanik tozalash amalga oshiriladi, so'ngra tozalangan moy turli fraktsiyalarni olish uchun distillanadi. Jadvalda neftning asosiy fraktsiyalari tasvirlangan.

Fraksiya	Murakkab	Ular nima olishadi
	Metandan butangacha bo'lgan gazsimon alkanlar
Benzin	Pentandan (C5H12) undekangacha (C11H24) alkanlar	Benzin, efirlar
Nafta	Alkanlar oktandan (C8H18) tetradekangacha (C14H30)	Nafta (og'ir benzin)
Kerosin	Tridekandan (C13H28) nonadekangacha (C19H36) alkanlar
Dizel	Pentadekandan (C15H32) pentakontangacha (C50H102) alkanlar	Yog 'moylari, neft jeli, bitum, kerosin, smola

B
enzol halqasini o'z ichiga olgan arenlar yoki aromatik uglevodorodlar sinfi alohida ajratiladi.

Guruch. 1. Uglevodorodlarning tasnifi.
Foydali qazilmalardan gazsimon va suyuq uglevodorodlar chiqariladi. Jadvalda uglevodorodlarning tabiiy manbalari batafsilroq tavsiflangan.
Rossiyada har yili 600 milliard kub metrdan ortiq gaz, 500 million tonna neft va 300 million tonna ko'mir qazib olinadi.

Uglevodorodlardan plastmassalar, tolalar, dori-darmonlar ishlab chiqariladi. Metan va propan maishiy yoqilg'i sifatida ishlatiladi. Koks temir va po'lat ishlab chiqarishda ishlatiladi. Ammiakli suvdan nitrat kislota, ammiak, o'g'itlar ishlab chiqariladi. Qurilishda smola ishlatiladi.


Foydalanilgan Sayt
https://rf-gk.ru/uz/poluchenie-aromaticheskih-uglevodorodov-prirodnye-istochniki/

O‘zbekistondagi energetika rivoji

2026-yilga borib O‘zbekistonda elektr energiyasi ishlab chiqarish quvvatlari 27 400 megavattga yetkaziladi

2023-yil yakuniga qadar Sirdaryo viloyatining Shirin shahrida quvvati 1 500 megavatt, 2024 yil yakuniga borib esa Surxondaryo viloyatining Angor tumanida quvvati 1 560 megavatt bo‘lgan yangi issiqlik elektr stansiyalari ishga tushiriladi.

Joriy yilning aprel oyida Samarqand viloyatining Nurobod tumanida 100 megavatt quvvatli ikkinchi quyosh fotoelektr stansiyasi ishga tushiriladi. Bu haqda AOKAda oʻtkazilgan brifingda Energetika vazirligi axborot xizmati rahbari Elmira Bekmurodova ma’lum qildi.Shuningdek, 2023-yil yakuniga qadar umumiy quvvati 1 197 megavatt bo‘lgan 5 ta, xususan Qoraqalpog‘iston Respublikasining Qorao‘zak tumanida quvvati 100 megavatt bo‘lgan shamol elektr stansiyasi, Surxondaryo viloyatining Sherobod tumanida quvvati 457 megavatt, Jizzax viloyatining G‘allaorol tumanida quvvati 220 megavatt, Samarqand viloyatining Kattaqo‘rg‘on tumanida quvvati 220 megavatt va Navoiy viloyatining Nurota tumanida quvvati 200 megavatt bo‘lgan quyosh fotoelektr stansiyalari ishga tushiriladi.