|
K1 olinadi, ikkinchi asosiga esa yupqaroq kumush qoplanib yarimshaffof ko‟zgu K2 olinadi. Shu iiki ko‟zgu optik rezonator vazifasini o‟taydilar. (16-rasm)
Lazerning tebrantiruvchi qismini damlash vaqti 1 millisekundni tashkil etadigan, yorqin yorug‟lik chaqnashi beradigan impulsli gaz-razryad lampalaridan foydalaniladi.
Qo‟zg‟otuvchi lampani rubin kristaliga nisbatan ikki hil holda joylashtirish mumkin. Bir holda 2 lampa 1 rubin kristalini spiral ko‟rinishida o‟rab turadi. (3-a rasm). Ikkinchi holda esa rubin kristali 1 va lampa 2 ichki sirti ko‟zgu bo‟lgan kesimi ellips bo‟lgan truba 3 ichiga joylashtiriladi.
Lazer nurlanishini olish uchun 1 sm3 xajmdagi rubin kristalidagi xrom ionlarini uyg‟otishda damlash uchun yuborilayotgan yorug‟likning quvvati 2 Kvt ga yaqin bo‟lishi kerak. Shu holda davomiyligi atrofidagi lazer nurlanishini olamiz.
Rubin kristalini yoritish uchun ksenonli gaz-razryad lampalari 2 qo‟llanilib, lampalar orqali yuqori votli kondensatorlar batareyasi razryadlanadi. Kondensatorlar batareyasining sig‟imi 103 mkF bo‟lib, u 2-3kV gacha zaryadlanadi (4-rasm). Kodensator batareyasini katta kuchlanishli manbadan kalitlar P1 va P2 yordamida zaryadlanadi.
Rubin lazerda aylanuvchi prizma yordamida asllikni modullash orqali nurlanish impulsi davomiyligini 107 s ga erishilsa, nurlanish quvvati 107 Vt ga etadi.
Kichik inerstiyali keer yacheykasidan foydalanib impuls davomiyligini 108s
olinganda yoki impuls davomiyligini nanosekundga etganda nurlanish quvvatini 1010Vt ga etkazish mumkin.
Yerda kam uchraydigan elementlar neodim va samariy ionlari kiritilgan kristallar kalstiy flyuorit CaF2 va ittriy-alyuminli granat Y3 Al5O12 (IAG) va shishalar yordamida to‟rt sathli
lazer olish mumkin. Ayniqsa, neodimning 3 valentli ioni
|
Nd 3 shisha va ittriy alyuminli granat
|
asosga yaxshi kirishadi va bu ion lazer nuri generastiyasida asosiy o‟rin tutadi.
|
Uy haroratida E E4 E1 , E4 va E1
|
energetik sathlar farqi tebranma harakat
|
energiyasidan katta bo‟ladi.
|
|
|
|
E E4 E1 kT
|
(14.1)
|
|
Kuchli yorug‟lik dastasida amalga oshirilgan optik damlash
|
yordamida neoddim ioni
|
uyg‟ongan energetik polosa E2 ga o‟tadi va bu sathda 107 108 s
|
yashab, so‟ng metastabil
|
energetik sath E3 ga nurlanishsiz o‟tadi. Metastabil energetik sath
|
E3 dan bo‟sh energetik sathga
|
o‟tish kichik majbur etuvchi omil yordamida amalga oshiriladi. E3
|
energetik sath uchun yashash
|
IAG asosida 0.2 ms va shisha asosda 0.7 ms ga teng. Shisha asosga 6 % neodim kiritilganda to‟lqin
uzunligi 1,06 mkm bo‟lgan lazer nurlanishini olish mumkin. U impuls rejimida energiyasi 1 kJga etadi.
IAG asosiga neodim kiritilgan lazerning uzluksiz rejimdagi quvvati 1 kVt ga etadi.
Neodimli lazerlarning impulsli rejimda nurlanish impulsi davomiyligini 0.5ps gacha olish mumkin.
Katta quvvatli lazer nurlanishlarida, ayniqsa, asllikni modullash impulsli rejimda lazerning
optik rezonatorlarini tashkil etuvchi yarimshaffof nur chiqish ko‟zgusining parchalanib ketishi,
shisha asosli asosli neodim lazerlarida faol muhit (kristall-qattiq jismning) ning parchalanishi
|
kuzatiladi. Bu hodisa sindirish ko‟rsatkichining
|
va chiziqli
|
kengayish koeffistienti
|
ning
|
temperatura koeffistientiga bog‟liq bo‟ladi.
|
|
|
|
|
W (n 1)
|
dn
|
|
(n 1)
|
(14.2)
|
|
dT
|
|
|
|
|
|
|
|
Shisha asosli neodim qattiq jismlarda W 107 K 1 qiymatli holni olish mumkin. Ular nurlanish
impuls davomiyligi 0.11 ms bo‟lganda parchalanish chegarasi P 103 104
|
J
|
Ga
|
|
sm2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
boradi. Impuls davomiyligi 1 ns bo‟lganda, parchalanish bo‟sag‟asi
|
P 1030
|
J
|
|
bo‟ladi.
|
|
sm2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rubin va
|
granatlarning asllikni modullash rejimida
|
ishlaganda buzilish
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Qattiq jism lazerlar qo'zg'alish manbasi sifatida nurdan foydalanadi. Tez-tez ishlatiladigan zarba qo'zg'atish manbalari xenon fleshli hisoblanadi; uzluksiz qo'zg'atadigan manbalar orasida kriptonli chiroq, yod tungstenli lampalar, kaliy ksenon lampalari va boshqalar kiradi. Kichkina uzoq umr lazerlarda yarimo'tkazgichli nurli diyotlar yoki quyosh nurlari qo'zg'alish manbai sifatida ishlatilishi mumkin. Ayrim yangi qattiq holatlar lazerlari ham lazer bilan ishlangan.
boradi. Impuls davomiyligi 1 ns bo‟lganda, parchalanish bo‟sag‟asi
|
P 1030
|
J
|
|
bo‟ladi.
|
|
sm2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Rubin va
|
granatlarning asllikni modullash rejimida
|
ishlaganda buzilish
|
|
Qattiq jism lazerlar qo'zg'alish manbasi sifatida nurdan foydalanadi. Tez-tez ishlatiladigan zarba qo'zg'atish manbalari xenon fleshli hisoblanadi; uzluksiz qo'zg'atadigan manbalar orasida kriptonli chiroq, yod tungstenli lampalar, kaliy ksenon lampalari va boshqalar kiradi. Kichkina uzoq umr lazerlarda yarimo'tkazgichli nurli diyotlar yoki quyosh nurlari qo'zg'alish manbai sifatida ishlatilishi mumkin. Ayrim yangi qattiq holatlar lazerlari ham lazer bilan ishlangan.
Qattiq modda lazerlari yuqori energiya va yuqori quvvatli koordinatali manbalar sifatida ishlatilishi mumkin. Ruby pulsli lazerlar kigojulgacha bo'lgan quvvatga ega. Q-sozlangan va ko'p bosqichli kuchaytiruvchi neodimiyalik shisha lazer tizimining maksimal puls quvvati 10 vattgacha. Yttrium alyuminiy garnetli doimiy lazerning chiqish quvvati 100 vattgacha etadi va ko'p bosqichli ketma-ket ulanuvchi kilovotga yeta olishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
