Qaruv xodimlari mehnatini tashkil etish reja: 7. Boshqaruv mehnatining tavsifi

17.6. Boshqaruv xodimiining me’yoriy ko’rsatkichlarini aniqlash va tahlil etish

Rahbarlar va mutaxassislar mehnatidan foydalanish va sifat tarkibini tahlil qilish ularning haqiqatdagi soni hisob-kitobdagidan farq qilishi, umumiy sondagi oliy va o’rta maxsus ma’lumotli mutaxassislar salmog’ining, kategoriya yoki YaTS razryadlari bo’yicha mutaxassislar soni salmog’ining o’zgarishi sabablarini topish rahbar va mutaxassislar malakasini oshirish rejasi bajarilishini baholash imkonini beradi.

Tahlilning maqsadi – mutaxassislar mehnatidan foydalanish samaradorligini oshirish, ularning kasb-malaka tuzilmasini takomillashtirish bo’yicha tadbirlar ishlab chiqishdir.

Jahon tajribalarida rahbar va mutaxassislar sifat tarkibini baholashning turli xil usullari mavjud: yillik attestatsiya, ish natijalari, qo’yilgan maqsadlarga erishishi bo’yicha baholash.

Mutaxassislarning sifat tarkibini analitik baholashni ma’lum davr uchun oldindan ular oldilariga qo’yilgan maqsadlarga tayangan holda olib borish mumkin.

Bunday baholash bir necha bosqichni o’z ichiga oladi:

• 
  xodimning bir necha majburiyatlarini aniqlash;
  
• 
  har bir majburiyatni aniq iqtisodiy ko’rsatkichlarda aniqlashtirish (foyda, ishlab chiqarish xarajatlari, hajm, vaqt, sifat, mehnat unumdorligi va h.k.);
  
• 
  o’lchov birliklarini (foiz, kun, so’m...) va faoliyat natijalarini aks ettiruvchi (vaqtni qisqartirish, brakni kamaytirish, o’tgan davrga nisbatan foizlarda foydani oshirish va h.k.) ko’rsatkichlar tizimini belgilash;
  
• 
  har bir ko’rsatkich bo’yicha minimal va maksimal «bajarish standartlarini» o’rnatish;
  
• 
  qabul qilingan standartlar bo’yicha maksimal va minimal bajarish natijalarining o’zaro nisbatini (maksimaldan yuqori, uning darajasida, minimum darajasida va minimumdan kam) va baholovchi ballarni chiqarish;
  
• 
  barcha ko’rsatkichlar bo’yicha o’rtacha bahoni hisoblash.
  

Rahbar va mutaxassislar mehnatini tahlil qilish uchun ko’rsatkichlarni tanlashda quyidagi mehnat natijalari:

• 
  korxonaning butun faoliyati natijalariga to’g’ridan-to’g’ri va hal qiluvchi ta’sir qilishi;
  
• 
  xodim ish vaqtining sezilarli qismini egallashi;
  
• 
  ular nisbatan kam (4-6) ishlab chiqarish maqsadlariga erishishga olib kelishini hisobga olish kerak.
  

17.3-jadvalda taxminiy miqdoriy ko’rsatkichlar ro’yxati – rahbar va mutaxassislarning ba’zi lavozimlari bo’yicha mehnat natijalarini baholash mezonlari keltirilgan.
17.3-jadval