Qarshi muhandislik iqtisodiyot

induksion sarf o‘lchagichning sxemasi. 

---

124 
Elektromagnit sarf o‘lchagichlarning kamchiliklariga o‘lchanayotgan muhit 
elektr o‘tkazuvchanligi qiymatining minimalligiga qo‘yilgan talabni kiritish lozim, 
bu ularni qo‘llanish doirasini cheklaydi. O‘lchash sxemasining murakkabligi. 
Induksion sarf o‘lchagichlar 1...2500 m
3
/soat va undan katta chegarada 
diametri 3...1000 mm va undan katta quvurlarda, suyuqlikning chiziqli tezligi 0,6... 
10 m/s gacha bo‘lganda, sarf o‘lchashlarni ta’minlay oladi. Asboblarning aniqlik 
sinfi 0,6; 1; 1,5; 2; 2,5. 
2. Issiqlik sarf o‘lchagichlari. 
Issiqlik (kalorimetrik) sarf o‘lchagichlarning 
ishlash prinsipi suyuqlik 
yoki gaz oqimining yordamchi energiya manbai yordamida qizdirilishiga 
asoslangan. Bu energiya manbai oqim tezligi va qizdiruvchi qurilmalardagi issiqlik 
sarfiga bog‘lik bo‘lgan haroratlar farqini vujudga keltiradi. Agar okimning atrof - 
muhitga bergan issiqligini e’tiborga olmasak qizdiruvchi asbob sarflangan va 
oqimga uzatilgan issiqlik o‘rtasidagi issiqlik balansi tenglamasi quiidagicha 
bo‘ladi: 
g
t
=K·Q
m
·C
p
·∆t (23.4) 
bu yerda, g
t
- qizdirirgichning suyuqlik yoki gazga bergan issiqlik miqdori, 
Vt; К - quvur kesimi bo‘yicha haroratning notekis tarqalishiga tuzatish 
koeffitsiyenti; Q
m
- muhitning massa sarfi, kg/s; Сp - muhitning o‘zgarmas 
bosimdagi solishtirma issiqlik sig‘imi, J/ (kg k); ∆t-oqim haroratining qizdirishdan 
avvalgi va keyingi o‘rtacha qiymatining farqi, 
0
К. 
Kalorimetrik sarf o‘lchagichlarda oqimga issiqlik, odatda, elektr qizdirgich 
orqali beriladi. Bu holda 
g
t
=0.24·I
2
·R (23.5) 
(23.5) ва (23.6) ifodalar asosida massa sarfni topamiz: 
t
C
K
R
I
Q
p
m






2
24
.
0
(23.6) 
Kalorimetrik sarf o‘lchagichlar 
ikki 
guruhga 
bo‘linadi. 
Ulardan 
birinchisida sarf qizdirgich iste’mol 
qilgan quvvat miqdoridan aniqlanadi. 
Bu quvvat o‘zgarmas
haroratlar farqi ∆t ni ta’minlaydi. 
Ikkinchi guruhdagi kalorimetrik sarf 
o‘lchagichlar sarf qizitgichga berilgan 
o‘zgarmas quvvatdagi ∆t haroratlar 
farqidan aniqlanadi. Haroratlar farqi, 
odatda, termojuftlar yoki qarshilik 
1
2
3
R
t
R
t
R
1
R
2
v
23.3 – rasm. Kalorimetrik sarf o‘lchagich