Qarshi muhandislik iqtisodiyot

22-MAVZU.BOSIMLAR FARQLARI O‘ZGARMAS BO‘LGAN SARF 
O‘LCHAGICHLAR.SATH O‘ZGARISHIGA ASOSLANIB ISHLAYDIGAN 
SARF O‘LCHAGICHLAR. 
Reja 
1.
Bosimlar farqlari o‘zgarmas bo‘lgan sarf o‘lchagichlar.
 
2.
Sath o‘zgarishiga asoslanib ishlaydigan sarf o‘lchagichlar. 
1. Bosimlar farqlari o‘zgarmas bo‘lgan sarf o‘lchagichlar. 
Bosim farqlari o‘zgarmas sarf o‘lchagichlar — 
rotametrlar laboratoriyalarda va sanoatda keng 
ishlatilib, toza hamda biroz ifloslangan bir jinsli 
suyuqlik 
va 
gazlarning 
sarfini 
o‘lchashga 
mo‘ljallangan. 
Asbobning ishlash prinsipi o‘lchanayotgan 
muhit 
oqimining 
pastdan 
yuqoriga 
o‘tishida 
konussimon naycha ichiga joylashgan qalqovichning 
vertikal 
(tik) 
siljish 
holatiga 
asoslangan. 
Qalqovichning holati o‘zgarishi bilan qalqovich va 
konussimon naycha devorlari orasidagi o‘tish kesimi 
o‘zgaradi, natijada o‘tish kesimidagi o‘lchanayotgan 
modda oqimining tezligi ham o‘zgaradi. Berilgan 
muhitning har bir sarf kattaligiga qaloqovichnnng 
muayyan holati moc keladi. Rotametrlar bosim farqlari 
o‘zgaruvchan sarf o‘lchagichlarga nisbatan bir qator 
afzalliklarga ega: rotametrlarning shkalalari teng bo‘linmali bo‘lib, uncha katta 
bo‘lmagan sarflarni o‘lchashga imkon beradi; bosimning yo‘qolishi kichik va u 
sarf kattaligiga bog‘liq emas; rotametrlarning o‘lchash chegarasi katta: 
1
10
min
max

Q
Q
(22.1) 
Asbobning o‘lchash qismi (4.1-rasm) vertikal tik joylashgan konussimon 
naycha 1 va qalqovich 2 dan iborat. 
Konussimon naychadagi halqaning kesim yuzi balandlikka mutanosib 
o‘zgaradi. Pastdan yuqoriga o‘tadigan suyuqlik yoki gaz oqimi tomonidan 
qalqovichga ko‘rsatiladigan kuchlar muvozanatlashguncha uni yuqoriga ko‘taradi. 
Kuchlar muvozanatlashganda qalqovich ma’lum balandlikda to‘xtaydi, bu esa sarf 
miqdorini ko‘rsatadi. Qalqovichning ish holatidagi, ya’ni o‘lchanayotgan muhitga 
batamom cho‘kkan paytidagi og‘irligi 
b
a
b
a
s
G
?
1
2