Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Ikki naychali manometrlar
. Bosim va bosimlar 
ayirmasini (farqini) o‘lchash uchun sathi ko‘rinadigan ikki 
naychali simon manometrlardan va difmanometrlardan 
foydalaniladi Bunday manometrning prinsipial sxemasi 
12.1-rasmda tasvirlangan. Ikki vertikal tutash naycha 1, 2 
metall yoki yog‘och asos 3 ga mahkamlangan bo‘lib, unga 
shkala 4 mahkamlangan. 
Agar 
naychaning 
ochiq 
qismidagi 
suyuqlik 
ustunining gidrostatik bosimi ikkinchi qismdagi bosim bilan 
mos kelsa, sistema muvozanat holatda bo‘ladi. Shunday 
qilib, quyidagi ifodani yozish mumkin: 
12.1-rasm. Ikki naychali manometer. 
),
(
1
атм









g
s
H
s
Р
s
P
абс
(12.5) 
bu yerda 
Р
абс
—o‘lchanayotgan bosim, Pa; 
Р
атм
— atmosfera bosimi, Pa;
s
— naycha kesimining yuzi, m3; 
Н
— suyuqlik sathining (ustun uzunligining) farqi, m;
ρ
— suyuqlikning zichligi, kg/m3; 
ρ
1
— manometrdagi suyuqlik ustidagi muhitning zichligi, kg/m3;
g — tezlanish kuchi, m/s2. 
Demak, 
),
(
1
атм







g
H
Р
P
абс
(12.6) 
),
(
1
атм
орт








g
H
Р
P
Р
абс
(12.7)
 
Agar manometrdagi suyuqlik ustida gaz bo‘lsa, u holda:
.
атм
орт

Hg
Р
P
Р
абс



(12.8) 
Suyuqlik ustupi balandligini topish uchun ikki marta ustun balandliklarini 
sanab chiqish kerak (bitta tirsakdagi kamayishini, ikkinchisida esa, ko‘payishini va 
ularning qiymatini ko‘shish lozim, ya’ni 

---

68 
.
2
1
h
h
H


(12.9) 
Bosimlar farqini (o‘zgarishini) o‘lchashda suyuqlikli differensial ikki 
naychali manometrning bir tomoniga (musbat) katta bosim, ikkinchi tomoniga esa 
(manfiy) kichik bosim beriladi. Musbat va manfiy tomonlardagi suyuqlik sathining 
farqi o‘lchanayotgan bosimlar farqiga proporsional (∆R): 
).
(
1
2
1









g
H
P
P
P
(12.10) 
Manometrlarda kapillyar kuchlarning ta’siridan xalos bo‘lish uchun ichki 
diametri 8–10 mm bo‘lgan shisha naychalardan foydalaniladi. Agar ish suyuqligi 
sifatida spirt olinsa, naychalarning diametrini kamaytirish mumkin. 
Ikki naychali manometrlardagi xatoliklar manbai mahalliy erkin tushish 
tezlanishi g ning hisobiy qiymatidan chetga chiqishi, ish suyuqligi va 
o‘lchanayotgan muhitning zichligi 
ρ
ham
ρ
1
, 
h
1
va
h
2
balandliklarni o‘lchashdagi 
xatolardan iborat.