Qarshi muhandislik iqtisodiyot

14.2-rasm.Prujinali manometrning 
kinematik sxemasi. 
Sektorning burchakli siljishi tishli ilashma 
yordamida tribka 2 ning aylanishiga olib keladi. 
Tribkaning 
o‘qiga 
ko‘rsatuvchi 
strelka 
4 
biriktirilgan. 
Naychaning bo‘sh uchida siljish uncha katta 
bo‘lmagani 
sababli, 
ko‘pincha, 
ko‘p 
o‘ramli 
naychasimon prujinalar ishlatiladi. Ko‘p o‘ramli 
(gelikoidal) naychasimon prujinali manometrlarning 
ish organi olti to‘qqiz o‘ramli yassi naychadan hosil 
qilingan silindrik spiral shakliga ega. 
14.3-rasm. Gelikoidal trubkasimon
 prujinali manometr sxemasi. 

---

79 
Gelikoidal naychasimon prujinali manometrlar o‘ziyozar va ko‘rsatishlarni 
masofaga uzatuvchi bo‘ladi. Bu manometrlarning tuzilishi 14.3-rasmda 
ko‘rsatilgan. Shtutser 2ga o‘lchanayotgan bosim kapillyar naycha 1 orqali 
gelikoidal prujina 5 ga ta’sir qiladi. Prujinaning bir uchi asbob korpusiga 
biriktirilgan burchakli lineykaga, ikkinchisi esa o‘q 6 bilan ulangan. Bosim 
ko‘tarilishi bilan prujinaning erkin uchi suriladi va o‘q 6 ni aylantiradi. O‘qning 
aylanishi richag 7 va 10 orqali richag 4 ga uzatiladi hamda strelka 3 ni siljitadi. 
Shunday qilib, bosimning o‘zgarishi uchiga pero 7 biriktirilgan strelka 3 ni 
proporsional burchakka buradi. Pero ko‘rsatishlarni diagrammali qog‘oz 12 ga 
yozadi. Qog‘oz soat mexanizm va elektr yurituvchi kuch yordamida harakatga 
keltiriladi. Richag 7 vint 9 ni jilgich 8 bilan ta’minlangan. Vint 9 ni burab, strelka 3 
ni u yoki bu tomonga surish mumkin. 
Naychasimon prujinali manometrlar ko‘rsatishlarni hisoblash, yozish, signal 
berish va ko‘rsatishlarni masofaga uzatish uchun mo‘ljallangan. 
Hozir DAS pnevmatik va elektr datchiklarning unifikatsiyalangan 
sistemasiga kiritilgan prujinali asboblarning katta nomenklaturasi chiqmoqda. Bu 
asboblar standart, pnevmatik, elektr signallardan ishlaydigan ikkilamchi asboblar 
va maxsus kurilmalar komplektida qo‘llaniladi. Sanoatimiz 0,1 dan 1000 MPa (1 . . 
. 10000 kgk/sm2) gacha bo‘lgan bosimlarni o‘lchaydigan asboblar ishlab chiqaradi. 
Texnik manometr, vakuummetr va manovakuummetrlar 1; 1,6; 2,5 va 4 aniqlik 
klassiga ega. Namuna asboblarning aniqlik sinfi 0,16; 0,25 va 0,4.