Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti



Download 1,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/61
Sana08.05.2021
Hajmi1,97 Mb.
#63850
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   61
Bog'liq
issiqlik taminoti tizimida aktiv va passiv quyosh qurilmalarining samaradorligini asoslash

                                                                                        
1.3-jadval 
Kunlar 
va oylar 
22.XII  15. I  19. II 
22. III  30. IV  16.V 
22.VI 
15.VII 18.VIII 
δ 
-
23°27' 
-21°30' -11°39'  +0,037' +14°45'  +19°05' +23°27'  21°32'  13°08' 
 
    
Quyosh Yer sharini yorug’lik va issiqlik bilan ta’minlab turuvchi birdan-
bir  manbaidir.  U  Yerga  nisbatan  diametri  109marta,  sirti  11,9  ming,  xajmi  1,3 
mln. va massasi 332,5 ming marta katta bо‘lgan gazsimon shardir. Quyosh Yer 
sharidan  qariyb  150  mln.  km  uzoqlikda  joylashgan  bо‘lib,  bu  har  sekundda 
koinotga  3,83  •  10
26
joul  miqdorida  issiqlik  energiyasini  sochadi.  Bu  Sirdaryo 
GRESining quvvatidan 1,3 • 10
17
 marta kattadir. 
     
Quyosh  atrofidagi  har  bir  planeta  о‘z  kesim  yuzining  kattaligiga  va 
quyoshga  nisbatan  uzoqligiga  qarab  tegishli  miqdordagi  energiyani  oladi. 
Jumladan,  Yer  shariga  har  sekundda  tushayotgan  energiya  miqdori  Quyosh 
sochayotgan  barcha  energiyadan  2,2  mlrd.  marta  kam  bо‘lib,  17,4•10
17
  joulni 
tashkil  etadi.  Bu  energiyaning  36  %ini  atmosfera  qatlami  qaytaradi,  17%ini 
yutib  qoladi,  qolgan  qismigina  Yer  sirtiga  yetib  keladi.  Yetib  kelgan 
energiyaning yarmi dengiz va okean suvlarini bug‘latish uchun sarf etiladi, 1% 
ini  о‘simliklar  dunyosi  iste’mol  etishini  hisobga  olgan  taqdirda  ham,  qolgan 


 
27 
energiya  miqdori  yiliga  35•10
17
  kVtsoatni  tashkil  etadi.  Bu  esa  bir  kecha-
kunduzda butun insoniyat iste’mol qilayotgan jami energiyadan qariyib 39 ming 
marta  kо‘pdir.  Bunday  katta  energiyadan  tо‘liq  foydalanish  imkoniyati  yо‘q, 
albatta. Shunday bo’lsa ham, 200x100 km
2
 maydonga tushayotgan Quyosh nuri, 
gelioqurilmalar  foydali  ish  koeffitsiyenti  (FIK.)  hisobga  olingan  taqdirda  ham 
1980  yilda  mamlakatimizda  ishlab  chiqarilgan  jami  energiyaga  tengdir!  Bir 
qarashda  bu  maydon  katta  bо‘lsada,  u  О‘zbekistondagi  chо‘llarning  faqat  10 
%ini tashkil etadi. 
Quyosh har sekundda 4 mln. tonna yoki yiliga 1,36•10
14
 tonna miqdordagi 
massani  nurlanish  orqali  yо‘qotib  tursa  ham,  undagi  geliyning  vodorodga 
uzluksiz  aylanib  turishi  hisobiga  ajralib  chiqayotgan  nur  energiyasi  koinotga 
yana bir necha yuz milliard yillar davomida sochilib turadi. Shuning uchun ham 
Quyosh  energiyasi  —  radiatsiyasidan  to’liq  va  samarali  foydalanish  masalalari 
tobora muhim о‘rin egallamoqda. 
        Yer  sirtiga  yetib  kelayotgan  radiatsiya  yig’indi  radiatsiya  (Q)  bо‘lib,  u 
parallel nur shaklida tushayotgan tо‘g‘ri radiatsiya (S) va atmosfera qatlamidan 
sochilib kelayotgan (D) radiatsiyalar yig’indisidan iborat: 
                                      
D
S
Q




sinh
 
                                           (1.2) 
Bunda    —  Quyoshning  gorizontga  nisbatan  balandligi  (astronomiyada 
sayyoralar  balandligi  burchak  о‘lchovlarida  о‘lchanadi).  Bu  balandlik  joyning 
geografik  kengligiga  (

),  Quyoshning  og‘ish  burchagiga  (

),  vaqtga  (


bog‘liq  bо‘lib,  bu  kattaliklar  orasidagi  о‘zaro  bog‘lanish  esa  sferik 
trigonometriya formulalari orqali aniqlanadi. 
 
 
 
 

Download 1,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   61




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish