Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

2.5-rasm.  Yassi  quyosh  kollektori.  1  -  quyosh  nurlari;  2-shishali  yuza;  3-
kollektor  qobig'i  (korpusi);  4  -  issiqlik  qabul  qiluvchi  (plastina);  5-issiqlikdan 
izolyatsiyalovchi  qatlam;6-shishani  o‘rnatish  uchun  moslama;  7-issiqlik  qabul 
qiluvchining uzun to‘lqinli nurlanishi. 
 
       Shu  sababli  tugamaydigan tabiiy  quyosh energiyasidan  foydalanish hozirgi 

---

 
40 
davrda dolzarb masalalardan biri bo‘lib turibdi. 
2.5-rasmda  past  haroratli  suv  quyosh  energiyasi  bilan  ishlaydigan  quyosh 
kollektori  sxemasi  keltirilgan  bo‘lib,  bunda  bulutli  kunlar  va  kechalari 
ishlaydigan avtomatlashtirilgan drenaj kollektor ko'zda tutilgan. 
Yassi  kollektorlarga  nisbatan  farqli  o’laroq  absorberlar  ham  ishlatiladi. 
Ular  shisha  yuzasining  yo‘qligi  va  teskari  tomondan  qilingan  issiqlikdan 
izolyatsiyalovchisi  bilan  farq  qiladi.  Bularda  issiqlik  tashuvchining  harorati 
atrof-muhit  haroratidan  3-5°C  kam  bo’lishi  bilan  birgalikda  issiqlik  yo'qolishi 
ham  juda  kam  bo‘libgina  qolmay,  atrof-muhitdagi  havodan  ham  o‘ziga 
qo‘shimcha  issiqlik  o‘zlashtirib  oladi.  Bundan  tashqari  bunday  gelio 
qurilmalarning  yuzasida  kondensat  natijasida  issiqlik  tashuvchining  bir  turdan 
ikkinchi turga o'tishi va hatto absorber sirtida turli o'zgarishlar bo'lishi mumkin. 
Bunday  turdagi  kollektorlarda  quyosh  nuridan  olinayotgan  issiqlik  miqdoriga 
nisbatan qo'shimcha issiqlik miqdori sezilarli darajada ortib boradi.  
     Absorberlar  sifatida  turli  ko'rinishga  ega  bo’lgan  yassi  quvur,  alyuminli  va 
po’lat radiatorlar ishlatiladi. Issiqlik tashuvchi sifatida 
glizantin
 ishlatiladi. Yassi 
absorberlar  kollektorlarga  nisbatan  5  marta  yengil  va  8  marta  arzon  turadi. 
Kunlik samaradorligi η
k.s.
= 0,7 va yillik samaradorligi η
y.s
 = 0,85 ga teng bo’lib, 
kollektorlarga  nisbatan  ancha  yuqori  samaradorlikka  ega.  Bundan  tashqari  uni 
organik va noorganik changlardan tozalashga hojat yo‘q. 
Xorijiy  davlatlarda,  jumladan  Germaniya,  Fransiyada  absorberlar 
binoning biror elementi sifatida tom  yopmasi, bino eshik oldi ayvoni, bolaxona 
ayvoni va boshqalar sifatida ishlatiladi. 
Absorberlar  burchak  ostida,  ya’ni  ufqqa  nisbatan  90°C  burchak  bilan 
o'rnatiladi.  Absorberlarning  vertikal  o‘rnatilishida  kondensatning  yig'ilishi  va 
qor qatlamlaridan, qirovlardan tozalash osonlashadi. 
Absorberlarning  faqat  birgina  kamchiligi  shundan  iboratki,  isitilayotgan 
issiqlik  tashuvchining  harorati  past  bo‘lib  isituvchi  nasoslarning  yordamisiz 
talab qilingan samaradorlikka erishib bo'lmaydi [54].