Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

1-jadval.
GFQ ustunining teхnologik rejimi 
Apparat 
№ 40- rasmga qarang 
Rektifikasion 
ustun 
Bosim, MPa 
Harorat, º C 
yuqorisiniki 
pastiniki 
15
Deetanizator
2,6-2,8
25-30
110-115
16
Depropanizator
1,2-1,4
62-68
145-155
17
Debutanizator
2,0-2,2
58-65
110-115
18
Deizobutanizator 1,0-1,2
65-70
80-85
20
Depentanizator
0,3-0,4
75-80
120-125
21
Deizopentanizator 0,35-0,45
78-85
95-100
Agar gaz metanga boy bo’lsa, bu hol masalan termik kreking va kokslanishga 
хos unda bayon etilgan GFQ uncha yaramaydi. Bu holda birinchi ustun 
(deetanizator) ning sug’orish idishiga metanning yuqori parsial bosimi tufayli 
gazning hatto qisman kondensasiyalanishga erishib bo’lmaydi. Ustun faqat 
bug’latgichday ishlaydi va gazni fraksiyalash sхemasiga metan-etanli fraksiyani 
dastlabki adsorbsion ajratib chiqarish nuqtasini kiritish zarur, ya’ni, gazni 
adsorbsion –rektifikatsion sхema bo’yicha ajratish.
Ko’pgina zavodlarda gazlarni ajratish sxemasiga fraksiyalovchi absorber-
desorber qurilmasi (2-rasm) keltirilgan. Absorber-desorber deb nomlanuvchi 
qurilma mujassamlovchi kolonna bo’lib, yuqori qismidan sovuq adsorbent 
kiritiladi, pastki qismidan issiqlik ta’minlanadi. Gaz qurilmaning o’rta qismiga 
beriladi. Odatda qurilma 40 – 50 ta terelka bilan jihozlangan bo’lib, ular 
absorbciya va desorbsiya bo’limlari o’rtasida tahminan teng taqsimlangan. Gaz va 
suyuq faza ko’p pog’onali to’qnashuv natijasida gazni og’ir qismi absorbentga 
yutiladi va pastga to’yingan absorbent oqib, qaynoq bug’ orqali desorbsiyalanadi. 
Natijada fraksiyalanuvchi kolonna yuqorisidan C
1
–C
2
, kolonna pastki qismidan esa 
to’yingan absorbent bilan C
3
–C
4 
uglevodorodlari chiqariladi.

---

245 
Fraksiyalovchi absorberdagi bosim odatda 12– 20 at da saqlanadi. Bosim 
oshirilishi bilan gaz komponentlari yutilishi ortadi, ammo propanni yutilishi 
kamayadi va bu vaqtda etanni absorbsiyasi ma’lum darajada ko’payadi.