Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

 
 
 
 
1-rasm. Elektrodemineralizatorning prinsipial sxemasi 
Elektrokoalessensiyasining asosiy vazifasi suv molekula-lari qutbliligidan 
foydalanib, ularni birlashtirishdan iborat. Suv molekulalarida kislorod atomi 
manfiy zaryadga vodorod atomlari musbat zaryadlanib qutbli tuzilishga ega. 
Suvda 
Na
+
,
Mg
+2
,
Ca
+2
,
Cl
-
ionlari erishi tufayli uning qutbliligi yanada ortadi va 
tashqi elektr maydoni ta’sirida “dipol - dipol” о‘zaro ta’sir sababli tomchilarning 
о‘zaro qо‘shilishi tezlashadi. 
Tomchilarning qо‘shilishi – suv tomchilarning о‘zgaruvchan tok ta’sirida 
batartib joylashuvi va harakati va suv tomchilarining о‘zaro tortishuvi tufayli 
osonlashadi va yuz beradi. 
Neft tarkibida suvning foiz miqdorining yuqoriligi va elektr maydoni 
kuchining kattaligi deminerallashgan suv miqdorini oshiradi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2-rasm. Tomchilarning qо‘shilish sxemasi 

---

227 
Emulsiya holida neft ichida tarqalgan suv tomchilari turli kuchlar ta’sirida 
qо‘shiladi va solishtirma og‘irligi moysimon qatlamnikidan katta bо‘lgani (
r
= 2 
g/sm
3
) uchun deminerilazator tubida yig‘iladi. Bu jarayon ma’lum vaqt oralig‘ida 
rо‘y beradi. Bu oraliq: 
- suv tomchilari diametri kattalashuvi; 
- suv va neft fazalari zichliklari о‘rtasidagi farqning ortishi; 
- neftning qovushqoqligi kamayishi bilan kamayadi. 
Deminerilazator qovushqoqligi 2-5 mm
2
/santistoks bо‘lgan aralashmaning 
20 - 30 minut davomida ajratishga rejalashtiril-gan.
Deminerallangan neft idishning yuqori qismida gorizontal holda joylashgan 
quvurlarda yig‘iladi. 
Suv 
idish 
tubidagi 
moslamalar 
orqali 
chiqarib 
yuboriladi. 
Demineralizatorning asosiy ishchi parametrlari harorat, yuvuvchi suvning miqdori, 
suvni purkash nuqtasi, aralashtirgich klapanida kuch (bosim)ning kamayashi,
deminerallash suvining manbai, neft va suv sirt chegarasi sathidir. 
Deminerallangan neft tarkibida 2 - 7% gacha suv qolib ketadi, lekin suv 
tarkibidagi tuzning miqdori ancha kamayadi. Lekin, qoldiq suv tarkibidagi tuz 
gidrolizlanib HCl ni hosil qiladi. Bu modda ta’sirida haydash kolonnasining yuqori 
qismida korroziya boshlanadi. Shu sababli deminerallangan neft qayta 
(qо‘shimcha) neytrallanadi.