Qarshi muhandislik iqtisodiyot institui neft va gaz fakulteti «texnologik mashinalar va jihozlar» kafedrasi

Davriy ishlaydigan rektifikatsion qurilmalar. 
Кichik ishlab 
chiqarishlarda davriy ishlaydigan rektifikatsion qurilmalar qo‘llaniladi. 
Dastlabki aralashma haydash kubiga beriladi (5-rasm). Кub ichiga isituvchi 
zmeevik joylashtirilgan bo‘lib, aralashma qaynash haroratigacha isitiladi. Hosil 
bo‘lgan bug‘lar rektifikatsion kolonnaning oxirgi tarelkasining pastki qismiga 
o‘tadi. Bug‘ kolonna bo‘ylab ko‘tarilgan sari yengil uchuvchan komponent bilan 
to‘yinib boradi. Deflegmatordan kolonnaga qaytgan bir qism distillyat flegma 
deb yuritiladi. Flegma (suyuq faza) kolonnaning eng yuqorigi tarelkasiga 
beriladi va pastga qarab harakat qiladi. Suyuq faza pastga harakat qilishda o‘z 
tarkibidagi yengil uchuvchan komponentni bug‘ fazasiga beradi. Bug‘ va suyuq 
fazalarning bir necha bor o‘zaro kontakti natijasida bug‘ fazasi yuqoriga harakat 
qilgani sari yengil uchuvchan komponent bilan to‘yinib borsa, suyuqlik esa 
pastga tomon harakat qilgan sari tarkibida qiyin uchuvchan komponentning 
miqdori oshib boradi. 
Кolonnaning yuqorigi qismidan bug‘lar deflegmatorga o‘tadi va u yerda 
to‘la 
yoki 
qisman 
kondensatsiyaga 
uchraydi. 
Bug‘lar 
to‘la 
kondensatsiyalanganda hosil bo‘lgan suyuqlik ajratkich yordamida ikki qism 
(distillyat va flegma) ga ajratiladi. Oxirgi mahsulot (distillyat) sovitkichda 
sovitilgandan so‘ng yig‘ish idishiga yuboriladi. Кubda qolgan qoldiq suyuqlik 
kerakli tarkibga erishgandagina jarayon to‘xtatiladi, qoldiq tushiriladi va sikl 
qaytadan boshlanadi. Qoldiqning tegishli tarkibiga ega bo‘lishini uning qaynash 
haroratiga qarab aniqlanadi. 

---

37 
 
5-rasm.
Davriy ishlaydigan rektifikatsion qurilma sxemasi: 
1–haydash kubi; 2–rektifikatsion kolonna; 3–deflegmator; 4–ajratgich;
5–sovitgich; 6,7–yig‘gichlar.