Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

Munozara yordamida mavzuni mustahkamlash
Quyidagi savollarga og’zaki javob bering.
1. Chala xordalilar qaysi belgilari asosida xordalilar tipiga o’xshash?
2. Balanogloss o’ziga xos qanday tuzilish belgilariga ega?
3. Balanogloss qanday ko’payadi?
4. Balanogloss lichinkasi qanday tuzilgan?
Uyga vazifa:
Xordalilarning umumiy tuzilishi mavzusini o’qing.
Mavzu: Xordalilarning umumiy tuzilishi

Darsning maqsadi: Xordali hayvonlarning umumiy tuzilish plani va bio-ekologik xususiyatlarini o’rganish orqali xordalilar haqidagi bilimlarni mustahkamlash.
Mavzu bo’yicha umumiy ma’lumotlar.
Xordalilar – ikkilamchi tana bo’shliqli, ikki tomonlama simmetriyali va ikkilamchi og’izli hayvonlardir. Tanasining bo’g’imlarga bo’linganligi faqat embrional rivojlanishining dastlabki davrlarida yaxshi ko’zga tashlanadi. Voyaga yetgan davrida esa tana bo’g’imlari faqat birlamchi suvda yashovchi hayvonlardagina saqlanib qoladi. Xordalilarning qon aylanish sistemasi yopiq, ayirish organlari metanefridiy tipida bo’lib, jinsiy bezlari (tselom) tana bo’shlig’ida rivojlanadi.Xordalilar xilma-xil bo’lishiga qaramasdan, ularning gavdasi bir umumiy planga muvofiq tuzilgan bo’lib, hayvonot olamidagi boshqa tip vakillarining gavda tuzilishidan ro’y-rost ajralib turadi. Ularning gavda tuzilishi 2 tomonlama simmetrik bo’lib bosh, tana va dum qismlarga bo’linadi. Pardalilar bundan mustasno. Butun gavdani yaxlit yoki bo’limlarga bo’lingan tirgak ko’rinishidagi mustahkam o’q skeleti tutib turadi. O’q skeletining ustiga markaziy nerv sistemasi o’rnashgan, u shaklan qalin devorli nayga o’xshaydi. O’q skeletining ostida hazm, ayirish va urchish organlari joylashgan qorin bo’shlig’i – tselom bo’ladi. Hazm kanali kirish teshigi bilan gavdaning oldingi uchiga, chiqish teshigi bilan orqa uchiga ochiladi. Bu kanalning oldingi qismida (xalqumda) juft-juft bo’lib joylashgan talaygina jabra yoriqlari (teshiklari) bor. Hazm kanalidan ham pastroqda markaziy qon aylanish organi – yurak yotadi.