Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

4.2-Laboratoriya ishi
Natriy bromid tarkibidagi Br ionlari miqdorini Folgard usuli bo’yicha aniqlash
Ishning maqsadi: Folgard usuli bo’yicha natriy bromid tarkibidagi Br ionlari miqdorini aniqlash.
Folgard usuli (1870 y. atrofida) – NН₄NCS ammoniy tiotsianat yoki kaliy tiotsianat eritmasi bilan indikator - temir (III) tuzlari – (odatda temirammoniyli achchiqtosh NH₄Fe(SO₄)₂ ∙ 12H₂O) ishtirokida kumush kationlari yoki ular qoldig‘ini titrlash usulidir.
Galogenid – ionlar, СN^-, SCN,- S^2- ,CO_3-^2-_, CrO₄^2-, C₂O₄^2-, AsO₄^3- ва boshqalarni aniqlashda qo‘llaniladi. Folgard usulida tahlilni bajarish uchun aniqlanadigan anionlar saqlangan tahlil eritmasiga suyultirilgan nitrat kislota, stexiometrik miqdorga nisbatan ko‘p ammo aniq xajmdagi kumush nitrat standart eritmasi va indikator-temirammoniyli achchiqtosh eritmasidan bir necha tomchi qo‘shiladi, aralashtiriladi va reaksiyadan ortib qolgan kumush kationlarini ammoniy yoki kaliy tiotsianat standart eritmasi bilan eritmada pushti rang paydo bo‘lguncha (temir (III) tiotsianat kompleksining qo‘yi konsentratsiyali eritmasini rangi) titrlanadi.
Tahlil qilinayotgan eritma konsentratsiyasi va aniqlanayotgan anion bo‘yicha titri odatdagidek, bilvosita titrlashdagi kabi hisoblanadi. Folgard usuli bo‘yicha xloridlarni aniqlashda titrant – tiotsianat ionlari saqlagan eritmani ko‘proq sarf bo‘lish extimoli bor. Sababi, – AgCl cho‘kmasi va tiotsianat-ionlari orasida kumush tiotsianat hosil bo‘lish reaksiyasi qisman ketadi:
AgCl(q)+ SCN- = AgSCN(q)+ Cl-
Ma’lumki, kumush tiotsianat eruvchanligi kumush xlorid eruvchanligidan qichikroq: bu ularning eruvchanlik ko‘paytmalari qiymatidan kurinib turibdi:
К_s°( AgSCN)=1,1∙10^-12 < К_s°( AgCl)=1,78 ∙10^-10
Bunday xolatni bartaraf etish uchun eritmani cho‘kmadan miqdoran, ya’ni to‘liq ajratiladi va filtratdagi Ag+ kationlarini qoldig‘i titrlanadi yoki NCS- ionlari saqlagan titrant qo‘shilishdan oldin titrlash kolbasidagi cho‘kmali aralashmaga zichligi suvdan katta, suv bilan aralashmaydigan indifferent organiq suyuqlik, masalan, nitrobenzol qo‘shiladi. Bunday organik suyuqlik cho‘kmani eritmadan ajratib turadi.
Folgard usuli titrlashni kuchli kislotali sharoitda olib borishga imkon beradi. Bunday sharoitda aniqlashga, kumush kationlari bilan kam eruvchan tuz hosil qiladigan arsenat va oksalat – ionlari xalaqit qilmaydi. Kislotali eritmalarda kumush arsenati va oksalati hosil bo‘lmaydi (chunki ular kislotada eriydi).