Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Ishning maqsadi: Misni elektrogravimetrik aniqlash uni kislotali eritmadan elektroliz yordamida platina katodda ajralish.
Kerakli asbob va reaktivar: Elektroliz qilish asbobi, elektrodlar,stakan,Kumush nitratning 0,05M eritmasi, ammoniy persulfatning 25% li eritmasi, sul­fat kislotaning (1:1) eritmasi.
Ishni bajarish tartibi: Elektrolizni o’tkazishda katod vazifasini platina sim turi, anod vazifasini esa platina simdan tayyorlangan spiral bajaradi. Elektrodlar yaxshilab tozalanadi. Buning uchun elektrodlar nitrat kislotaning 1:1 nisbatda suyul­tirilgan qaynoq eritmasiga bir necha daqiqa botirib olinadi va distillangan suv bilan yuviladi. Bundan tash-qari, katod spirt, efir bilan yuviladi, quritiladi, so’ng analitik tarozida massasi aniqlanadi. Elektroliz qilish asbobi tuziladi. Elektr toki manbai sifatida qo’rg’oshin akkumulyatoridan foydalaniladi (kuchlanishi 2 V bulgan). Xajmi 150 ml bo’lgan toza stakan olib, 0,1-0,15 g mis saqlovchi mis (II) sulfat CuS0₄ eritmasidan solamiz. Us­tiga nitrat kislotaning 2 N eritmasidan 7-8 ml va sulfat kislotaning suyultirilgan eritmasi (1:4) dan 3 ml qo’shi­ladi. So’ngra stakandagi eritmaga platina to’r elektrod (ka­tod) botiriladi, bu elektrod stakan devoriga va tubiga tegmasligi kerak. Boshqa elektrod — platina spirali (anod) platina to’r elektrodning qoq markaziga joylashtiriladi. Shundan so’ng tekshirilayotgan eritmani stakandagi suyuk- likning sirti to’rsimon elektrodning yuqori qismidan 1sm past balandlikkacha suv qo’shib suyultiriladi. Stakan og’zi shisha plastinkalar bilan bekitiladi. Stakandagi eritma gaz alangasi yordamida 60°C gacha isitiladi. To’rsi­mon katod tok manbaining manfiy qutbiga, anod esa mus­bat qutbiga ulanadi. Elektrolizni eritmani to’liq, rangsizlanguncha davom ettiriladi, so’ng misning to’liq, ajralganligi K₄[Fe(CN)₆] bilan sifat reaksiyasi asosida aniqlanadi. qizil qungir rang hosil bo’lmasa mis ionla­ri to’liq, cho’kkanligidan dalolat beradi.
Misning to’liq ajralganligiga ishonch xosil qlgach, tokni uzmasdan elektrodlar yuviladi. 150 ml sigimli stakandagi distillangan suvga elektrodlar tez utkaziladi. Elektrodlar suvga to’lik; botishi lozim. 1 -2 minut o’tgach yuvish takrorlanadi. Suvni almashtirish anodda kislorod pufak- chalarini ajralishi tuxtaguncha 3-4 marta takrorlanadi. Shundan keyingina elektr toki uziladi. Katod spirt va efir bilan yuvilib, mufel pechida quritiladi. Katod massasi aniklangach, yana quritilib, yana tortib quriladi (doimiy massaga kelguncha bu ish takrorlanadi). Katodning elektro- lizgacha bulgan massasi va elektrolizdan keyingi massasi orasidagi farq bo’yicha mis miqdori xisoblanadi.
Tekshirish tugagandan keyin elektrodlarni tozalash uchun ularni mis batamom erib ketguncha HN0₃ ning suyultirilgan (1:1) qaynoq eritmasiga botirib turiladi. Sungra elektrodlarni avval vodoprovod suvi, keyin distillan­gan suv bilan yaxshilab yuviladi.