Qarshi davlat universiteti «qiyosiy pedagogika»

Qiyosiy pedagogika rivojlanishining beshinchi bosqichi – integratsion 
bosqich (XX asrning 80-yillaridan hozirgi kungacha).
“Integratsiya”
 
turli 
qismlar, bo’laklarning bir tizimga birlashish, uyg’unlashish jarayonidir. Agar 
ushbu tushunchani madaniyatlararo aloqalarga tatbiq etsak, turli milliy 
madaniyatlarning umuminsoniy madaniyat atrofida birlashish jarayonidir desak 
bo’ladi.

---

Integratsion bosqichning o’ziga xosligi globallashuv va uning zamonaviy 
ta’lim rivojlanishiga ta’siri bilan xarakterlanadi. 
Globallashuv 
– bu avvalo hayot 
sur’atlarining beqiyos darajada tezlashuvi demakdir. Bugungi kunda zamonaviy 
axborot maydonidagi harakatlar shu qadar tig’iz, shu qadar tezkorki, endi 
ilgarigidek: ha, bu voqea bizdan juda olisda yuz beribdi, uning bizga aloqasi yo’q, 
-deb beparvo qarab bo’lmaydi. Ana shunday kayfiyatga berilgan xalq yoki millat 
taraqqiyotdan yuz yillar orqada qolib ketishi hech gap emas. Bugungi zamonda 
mafkura poligonlari yadro poligonlaridan ham ko’proq kuchga ega. Masalaning 
kishini doimo ogoh bo’lishga undovchi tomoni shundaki, agar harbiy, iqtisodiy, 
siyosiy tazyiq bo’lsa, buni sezish, ko’rish, oldini olish mumkin, ammo mafkuraviy 
tayziqni, uning ta’siri va oqibatlarini tezda ilg’ab etish nihoyatda qiyin.
Globallashuv jarayonining tezlashish omillaridan biri 
internet
dir. Ta’lim sohasida 
samarali faoliyat olib borish, raqobatbardosh kadrlarni voyaga etkazish, zamonaviy 
texnika jihozlarini amalda qo`llay olish uchun turli rivojlangan davlatlar ta’lim 
sohasidagi yangiliklardan doimo xabardor bo’lib, shunindek, axborotlarni qisqa 
muddatda almashish borasida internetning ahamiyati beqiyosdir.
Hozirgi ommaviy globallashuv sharoitida nafaqat ta’limni, balki madaniyat, 
kinomatografiya, musiqa, san’at kabi inson ma’naviyatini shakllantirish hamda 
rivojlantirishga yordam beradigan sohalarni milliy mentalitetni saqlagan holda 
qiyosiy tahlil etish har tomonlama rivojlangan yoshlarni voyaga etkazish 
imkoniyatini beradi. Buni G’arb va Sharq hududlaridagi hozirgi kunda rivojlangan 
ikki davlat – Germaniya va Yaponiya misolida yaqqol ko’rishimiz mumkin.
Nemis xalqinnng o’ziga xos qadriyatlari va o’zigagina xos dunyoni anglash 
tajribasi – insoniyatning mushtarak manfaatlarini mujassamlashtira olganligi va bu 
tajribalarni millat taraqqiyotining asosiga qo’ya olganligi sababli XIX asrning 
birinchi yarmida qoloq mamlakatdan, asr oxirida Evropa taraqqiyotining 
avangardiga aylangan edi. Nemis xalqiga xos yana bir fazilat o’z faoliyatlarini 
maqsadga muvofiqligi tomon yo’naltira olish va o’ta mehnatkashlik hisobidan 
bunday yuksak taraqqiyotga erisha olgan edi. 
Yaponiya XIX asrning so’nggi choragida dunyoviy taraqqiyot yo’liga kirgan 
bo’lsa ham, lekin ularning davlat mafkurasida sharqona mustabidchilikka xos 
elementlar kuchli tarzda saqlanib qolgan edi, bularni biz sintoizmni umumyapon 
millatining manfaatlarini ifoda etuvchi yagona mafkuraga aylantirilganligi va 
imperator shaxsini ilohiylashtirilishi natijasida o’ta markazlashgan hokimiyat 
tizimining shakllanishida ko’ramiz va bu Yaponiyaning XX asr o’rtalarigacha 
dunyoviy, demokratik davlat bo’lib shakllanishiga xalal beradi. 
Yaponiyaning dunyo taraqqiyotidagi xozirgi mavqeiga ega bo’lishi uchun 
zarur eng muhim omil ularning milliy ruhida, milliy an’anasida o’z aksini 
topganligidadir. 
Milliy ong va tafakkurning kanday mazmunda ekanligiga va uning dunyoviy 
taraqqiyotiga mos kelishi darajasiga qarab millatning shu bugungi xolatini aniqlash 
mumkin. 

---

Demak, millatga xos belgilar, an’analar, urf-odat va marosimlar qay darajada 
dunyoviy taraqqiyot mezonlariga mos kelishi yoki kelmasligi saralab olinadi va 
millat taraqqiyotining asosiga quyiladi. Shuning uchun ham har qanday millatga 
xos bulgan an’ana, urf-odatlar muqarrar tarzda milliy meros tushunchasi ostiga 
kiradi. Lekin ana shu milliy merosning millatning keyingi dunyoviy taraqqiyotiga 
xizmat qila oladigan qismi