Qarshi davlat universiteti o‘zbek tili va adabiyoti metodikasi kafedrasi



Download 2,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/245
Sana02.09.2021
Hajmi2,09 Mb.
#162437
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   245
Bog'liq
ona tili morfemika soz yasalishi morfologiya fanining oquv-uslubiy majmuasi

Grammatik  ma’no.  So‘zning  tushuncha  anglatishi  so‘z  leksik  ma’nosining  asosini  tashkil  etishi  haqida. 
Leksik  ma’noning  har  bir  so‘zda  individual  bo‘lishi.  Bir  qancha  so‘zlarni  nimaga  atama  bo‘lishiga  ko‘ra 
umumlashtirib nomlashi va ular ifodalagan umumiy bir ma’no va qo‘shimcha (son, egalik, kelishik, zamon, daraja 
kabi)  ma’nolar grammatik  ma’no  ekanligi  haqida.  Grammatik  ma’no,  odatda,  mavhum  tushunchalardan  iborat 
bo‘lib,  shu  xildagi  tushunchalar  bilan  birga  so‘zning  leksik  ma’nosiga  qo‘shimcha  tarzda  ifodalanishi,  gapning 
qurilishi  sistemasida  so‘zning vazifasi  va  o‘rnini  belgilashi.  So‘zning  umumiy  va  xususiy  kategorial  ma’nolarga 
bo‘linishi  va  ularning  mohiyati.  Grammatik  ma’noning  asosga  grammatik  ma’no  qo‘shuvchi  affikslar  bilan; 
yordamchi so‘zlar keltirishi bilan; ohang orqali; so‘zlarni takrorlash ham grammatik ma’noni ifodalashga xizmat 
qilishi kabi usullar bilan ifodalanishi haqida. 
 Grammatik shakl. Grammatik ma’nolar, odatda, tilning turli vositalari orqali ifodalanishi. Bu vositalarning 
grammatik shakl deyilishi. Grammatik shakl grammatik ma’noni ifodalashning eng zaruriy elementi, tilda ular bir-
biridan ajralmasdan mavjud bo‘lishi haqida. Grammatik shakl so‘zning u yoki bu grammatik vosita olib o‘zgarishi 
ekanligidir. So‘zning grammatik shakllar sistemasi paradigma deyilishi. 
Grammatik  paradigma  hosil  qilishi  yo  qilmasligi  jihatidan  so‘z  shakllarining:  kategorial  va  nokategorial 
shakllarga  bo‘linishi.  Kategorial  shakllar  ma’lum  bir  so‘z  turkumiga  xos  grammatik  shakllar  sistemasiga 
birlashuvchi shakllar ekanligi (otlardagi grammatik son, egalik kelishik shakllari; fe’ldagi zamon, shaxs-son, mayl 
shakllari kabi). 
Nokategorial  shakllarning  ma’lum  bir  grammatik  ma’no  anglatishi,  ammo  ularning  bir  sistemaga 
birlashmasligi ekanligi, ma’lum darajada mustaqillik ega bo‘lishidir. So‘zning grammatik shakllari tuzilish jihatidan 
sitetik, analitik, juft va takroriylarga bo‘linishi haqida. 



Download 2,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   245




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish