Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

A  I  U  t  Q  U

bo‘ladi, bunda I-galvanik elementida paydo bo‘lgan tok kuchi, U-potensiallar farqi, t-vaqt, Q-elektr toki miqdori. Sistemaning energiyasi boshqa jarayonlar (masalan bir qism energiya sistemani isitishga) sarf bo‘lmagan holatda sistema muvozanat holatida bo‘ladi. Unda I=0, U=E elementning kuchlanishi EYuK ga teng bo‘lgan holat), ya’ni maksimal ish A_макс  Q  E bo‘ladi. Unda -G  A_максZ  E bo‘ladi.

Boshqacha aytganda termodinamik muvozanat (tezligi juda kichik jarayon davomida ayni sistema bosimi va temperaturasi muvozant holatni saqlagan) sharoitidagina galvanik element maksimal ish bajaradi. Shunday galvanik element uchun elektr tokining bajargan maksimal ishi kimyoviy reaksiyaning erkin energiyasining o‘zgarishiga teng, buning natijasida elementda elektr toki paydo bo‘ladi. Uning qiymati standart sharoitda

G⁰  -Z  E⁰ ga teng bo‘ladi. Bu tenglamada E⁰ galvanik elementning standart sharoitidagi EYuK sidir. Yuqoridagi formulalardan mazkur jarayon o‘z-o‘zidan sodir bo‘lish sharti-sistemaning EYuK qiymati musbat bo‘lishidir. Yuqorida keltirilgan mis-rux galvanik elementi uchun EYuK ni hisoblashda elektrodlarda sodir bo‘ladigan jarayon tenglamasini tuzishda oksidlangan modda formulasining tenglamaning chap tomonida qaytarilgan sistemanikini o‘ng tomonga yoziladi:

Zn^2 2eZn⁰, E⁰_Zn2Zn0  -0.76B

Cu^2 2eCu⁰, E⁰_Cu2Cu0  0.34B

Mazkur elementda sodir bo‘ladigan yarim reaksiyalar: anod jarayoni: Zn  Zn^2  2e^-  Zn⁰ (ruxning oksidlanishi) E⁰ -0.76 B, katod jarayoni: Cu^2  2e^-  Cu⁰ (misning qaytarilishi) E⁰ 0.34 B. Natijada sodir bo‘lgan reaksiya tenglamasi: