Qarshi davlat universiteti fizika va matematika fakulteti amaliy matematika va informatika yo'nalishi

3.Ro`yxat va lug`atlar yordamida amaliy dasturlar tuzish


Keling, sodda lug'at yaratamiz:
car_0 = {'model':'ferrari','rang':'qizil'}
Yuqorida car_0 degan lug'at yaratdik. Lu'gatda 2 ta ma'lumot bor: mashinaning modeli (ferrari) va rangi (qizil). Bu yerda 'model' va 'rang' kalit so'zlar, 'ferrari' va 'qizil' esa mos keluvchi kalit so'zlarning qiymatlari. Kalit so'z va qiymat orasi ikki nuqta (:) bilan, lug'atdagi har bir juftlik esa vergul (,) bilan ajratilgan.
Demak, Pytonda lug'at kalit so'z-qiymat juftliklarining yi'ginidisi ekan. Lug'atdagi biror qiymatni ko'rish uchun unga kalit so'z orqali murojat qilamiz:
car_0 = {'model':'ferrari','rang':'qizil'}
print(car_0['model'])
Natija: ferrari
print(car_0['rang'])
Natija: qizil
Lug'atdagi qiymatlar son (int, float), matn (string), ro'yxat (list, tuple) va hatto boshqa lug'at ham bo'lishi mumkin.
talaba_0 = {'ism':'murod olimov','yosh':20,'t_yil':2000}
print(f"{talaba_0['ism'].title()},\
{talaba_0['t_yil']}-yilda tu'gilgan,\
{talaba_0['yosh']} yoshda")
Natija: Murod Olimov, 2000-yilda tu'gilgan, 20 yoshda

YANGI JUFTLIK QO'SHISH

Lug'aga yangi kalit so'z va qiymatlar qo'shishimiz ham mumkin. Keling, yuqoridagi talaba_0 nomli lu'gatga yana 2 ta yangi, kurs va fakultet nomli, kalit so'zlar va qiymatlar qo'shamiz:
talaba_0['kurs'] = 4 # yangi, 'kurs' nomli kalit so'zga 4 qiymatini yuklaymiz
talaba_0['fakultet'] = 'informatika' # 'fakultet' ga esa 'informatika'
Lug'atni konsolga chiqarib ko'ramiz:
print(talaba_0)
Natija: {'ism': 'abdulloh', 'yosh': 20, 't_yil': 2000, 'kurs': 4, 'fakultet': 'informatika'}

BO'SH LUG'AT

Ba'zida dastur boshida bo'sh lug'at yaratib, dastur davomida lug'atga yangi ma'lumotlar kiritib borish talab qilinishi mumkin. Bundah holatda bo'sh lug'at quyidagicha yaratiladi:
talaba_1 = {}
Dastur davomida esa lug'atga qiymatlar kiritib borilishi mumkin:
talaba_1['ism'] = 'qobil rasulov'
talaba_1['kurs'] = 3
talaba_1['yosh'] = 20
print(talaba_1)
print(f"Talaba {talaba_1['ism'].title()} {talaba_1['kurs']}-kurs")
Natija:
{'ism': 'qobil rasulov', 'kurs': 3, 'yosh': 20}
Talaba Qobil Rasulov 3-kurs
Lug'atga kalit so'zlar qanday ketma-ketlikda kiritilsa, shu ketma-ketlik saqlanib qoladi.