Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti fizika kafedrasi



Download 0,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/41
Sana13.06.2021
Hajmi0,99 Mb.
#66154
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   41
Bog'liq
suyuqliklarda issiqlik harakati tufayli yuz beradigan mexanizmlarni organish

Q U

U

U



 

                                          (2.4) 

va avvalgi munosabat shunday ko‗rinishga keladi: 

                      

2

1

12



Q U

U

A



                                                (2.5) 

Bu  tenglama  termodinamika  birinchi  qonunining  matematik  ifodasini 

beradi. Bu munosabat sistema olgan Q issiqlik uning ichki energiyasining ortishi 

2

1

U



U

U

 




  ga va tashqi ish ba jarishga ketadi deb tasdiqlaydi. 

 Issiqlik  miqdori  tushunchasini  aniqlashtirish  uchu n  quyidagi  narsaga 

ahamiyat  berish  foydalidir.  Q  kattalik  to‘g‘risida,  ta’rifga  muvofiq,  I  sistema 

xolatining  o‘zgarishiga  qarab  emas,  balki  u  bilan  issiqlik  almashayotgan  II 

sistema  holatining  o‘zgarishiga  qarab  fikr  yuritish  kerak.  Aks  holda  (2.5) 

munosabat  fizik  qonun  emas,  balki  Q    issiqlik  tushunchasining  oddiy  ta‘rifi 

bo‘lib  qolar  edi.  Agar  ta‘rifga  muvofiq,  Q  kattalik  II  sistema  ichki 

energiyasining  o‗zgarishi  bo‗yicha  topilsa,  u  holda  (2.5)  munosabat 

eksperimental  tekshirish  mumkin  bo‗lgan  fizik  da‘vo  bo‗lib  qoladi. 

Haqiqatan  ham,  (2.5)  munosabatga  kiruvchi  uchala  U



2

—U

1

,  A

12

  va  Q 


kattalikni  mustaqil  ravishda  o‗lchash  mumkin,  shuning  uchun  ular  (2.5) 

munosabatni  qanoatlantirishi  yoki  qanoatlantirmasligini  eksperimental 

tekshirish  mumkin.  Tarixiy  jihatdan  isiqlikning  miqdoriy  kattalik  ekanligi 

haqida tushuncha kalorimetrik o‗lchashlardan kelib chiqdi. Bu o‗lchashlarda 

jismga  berilgan  issiqlik  miqdori  haqida  bu  jism  issiqlik  almashinayotgan 

kalorimetr temperaturasining o‗zgarishiga qarab hukm chiqariladi.  




59 

Bularning  h a m m a s i  

( 2 . 4 ) m u n o s a b a t   orqali  beriladigan  Q 

kattalikning ta‘rifiga muvofiq keladi: II sistema kalopimetr rolini o‗ynaydi. 

(2.5)  munosabat  umumiy  holda  ham,  ya‘ni  I  sistema  holat ini  ixtiyoriy 

o‗zgarishlarida  ham  o‗rinli  bo‗lib  qoladi.  Biroq  (2.4)  munosabatni 

umumlashtirish  kerak  bo‗ladi.  Masalan,  I  +  II  murakkab  sistema  adiabatik 

qobiqqa  joylashtirilgan,  biroq  II  sistemani  o‗rab  olgan  qobiq  qattiq  emas, 

deylik.  Bu  sharoitlarda  II  sistema  ish  bajarishi  mumkin.  Agar  A

to‘la


  — 

murakkab I + II sistemaning to‗la ishi bo‗lsa, u holda 

'

'

'



1

2

1



2

(

)



to la

A

U

U

U

U



 



To‗la  ish I  sistemaning  ishi A

12

  va II sistemaning  ishi A'



12

  dan  tashkil 

topadi:  A



to‘la

  =  A

12

  +  A’

12

  Shuning  uchun  hozirgi  munosabatni  avvalgidek 

(2.5) ko‗rinishda yozish mumkin, buning uchun Q kattalikni quyidagi 

                          

'

'

'



1

2

12




Download 0,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish