Qarshi davlat universiteti filologiya fakulteti

Jami

20

“Hozirgi o‘zbek adabiy tili”

fani bo‘yicha ma’ruza mashg‘ulotlarining
KALENDAR TEMATIK REJASI

T/r	Ma’ruza mavzulari(barcha)		soat		Bajarilishi				Imzo
					soat		muddat
“Hozirgi o‘zbek adabiy tili” fanining predmeti, maqsad va vazifalari.			2
1.1	Hozirgi o‘zbek adabiy tilining ijtimoiy ahamiyati. Adabiy til va umumxalq tilining o‘zaro aloqasi.
1.2	Adabiy til. Milliy til. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining predmeti. Hozirgi o’zbek tilining maqsadi. Hozirgi o‘zbek tilining vazifasi.
2-mavzu. Hozirgi o‘zbek adabiy tilining tarixiy taraqqiyoti.			2
2.1	O‘zbek xalqi va uning shakllanish tarixi
2.2	O‘zbek adabiy tili taraqqiyotini davrlashtirish
2.3	Hozirgi o‘zbek adabiy tili va uning shevalarga munosabati
3-mavzu. Til, lison, me’yor va nutq munosabati. Til sathlari va birliklar.			2
3.1	F.De Sossyur ta’limoti. Til va nutq. Til va lison.
3.2	Tilni sathlarga ajratish. Nutq birliklarini sistemaviy joylashtirish.
3.3	Lisoniy munosabat va uning asosiy turlari
4-mavzu. Fonetika haqida ma’lumot. Fonetika va uning turlari			2
4.1		O‘zbek tili fonetikasi va fonologiyasi tushunchalari.
4.2		Fonetikaning turlari, ularning maqsad va vazifalari.
4.3		Tarixiy fonetika, qiyosiy fonetika, eksperemental fonetika, tavsiyaviy fonetika.
		5-mavzu. Fonetikani o‘rganishning to‘rt aspekti. (Fizik-akustik, anatomik- fiziologik, pereseptiv, ligivistik-funksional)		2
5.1		Tilning tovush tomoni. Fonetikani to‘rt aspektda o‘rganish.
5.2		Fonetikaning fizik-akustik aspekti. Fonetikaning anatomic-fiziologik aspekti.
5.3		Fonetikaning peresiptiv aspekti. Fonetikaning lingvistik-funksional aspekti.
		6-mavzu. Fonetika va fonologiya		2
6.1		Tilshunoslik bo‘limlari.
6.2		Fonetika bo‘limi. Fonema va tovush. Fon va allafon. Fonema ma’no farqlovchi birlik
6.3		Fonеma, fonеma nazariyasi, fonologik maktablar va oqimlar.
		7-mavzu. Hozirgi o‘zbek adabiy tilida unlilar tasnifi, undoshlar tasnifi va ularning nutqiy ahamiyati.		2
7.1		Fonemalar tasnifi. Unlilar tasnifi. Tilning gorizantal holatiga ko‘ra unlilar tasnifi. Tilning vertikal holatiga ko‘ra unlilar tasnifi
7.2		Undoshlar tasnifi va ularning nutqiy ahamiyati.
		8-mavzu. Fonetik o‘zgarishlar va ularning nutq tarkibidagi o‘rni		2
8.1		Fonetik o‘zgarishlar. Kombinatsion fonetik o‘zgarishlar.
8.2		Pozitsion fonetik o‘zgarishlar. Fonetik o‘zgarishlarning yozuvda aks etishi.
		9-mavzu. Grafika. Orfografiya.		2
9.1		Grafika haqida tushuncha. Til va yozuvning o‘zaro munosabati. Og‘zaki va yozma nutq. Yozuvning tarixiy ahamiyati
9.2		Hozirgi o‘zbek adabiy tilining yozuv tizimlari Lotin grafikasiga asoslangan o‘zbek yozuvi.
		10-mavzu. Orfoepiya.		2
10.1		To‘g‘ri talaffuz me’yorlari.
10.2		Tovush o‘zgarishlarining talaffuzda aks etishi.
		Jami		20

Amaliy mashg‘ulotlarini tashkil etish
Amaliy mashg‘ulotlarda talabalar qayd etilgan mavzular bo‘yicha nazariy va amaliy masalalarni o‘rganadilar.
Amaliy mashg‘ulotlarda talabalar ma’ruza mavzulari bo‘yicha olgan bilim va ko‘nikmalarini amaliy tahlil orqali yanada boyitadilar. Shuningdek, darslik va qo‘llanma, internet ma’lumotlari vositasida talabalar bilimlarini mustahkamlashga erishish, tarqatma materiallardan foydalanish, ilmiy maqolalar va tezislar chop ettirish orqali saviyani oshiradilar, test savollari tuzadilar.

16. 
    Adabiy til – madaniy til.
    
17. 
    Adabiy tilning shakllari.
    
18. 
    Adabiy tilni rivojlantiruvchi omillar.
    
19. 
    Til va nutq.
    
20. 
    Adabiy til va shevalar.
    
21. 
    Tovush va fonema.
    
22. 
    Unlilar tasnifi va tavsifi.
    
23. 
    Undoshlar tasnifi va tavsifi
    
24. 
    Fonetik o‘zgarishlar.
    
25. 
    Talaffuzning imloga ta’sirlari
    
26. 
    Talaffuz va ohangning nutqdagi o`rni
    
27. 
    O‘zlashma so‘zlar talaffuzi
    
28. 
    Bo‘g‘in va urg‘u
    
29. 
    Lisoniy paradigmа
    
30. 
    Fonemaning variantlashuvi, uning nutqiy ahamiyati
    
31. 
    Orfografiya va orfoepiya tamoyillari bo‘yicha mashq
    
32. 
    Kompleks fonetik-orfoepik-orfografik tahlil.
    

Amaliy mashg‘ulotlar mavzularining soatlarda taqsimoti

№	Amaliy mashg‘ulotlar mavzulari	Soati
1	Adabiy til – madaniy til. Adabiy tilning shakllari. Adabiy tilni rivojlantiruvchi omillar. Til va nutq. Matnni lisoniy va nutqiy birliklarga ajratish mashqlari	2
2	Adabiy til va shevalar bo‘yicha mashq.	2
3	Lisoniy munosabat va lisoniy ziddiyat bo‘yicha mashq. Tovush va fonema. Fonemalarning lisoniy va nutqiy xususiyatlari bo‘yicha mashq	2
4	Unlilar tasnifi va tavsifi bo‘yicha mashq	2
5	Undoshlar tasnifi va tavsifi bo‘yicha mashq	2
6	Fonetik o‘zgarishlar bo‘yicha mashq. Talaffuzning imloga ta’sirlari. Talaffuz va ohangning nutqdagi o`rni bo‘yicha mashq	2
7	Bo‘g‘in va urg‘u. So‘z urg‘usi va bo‘g‘in turlari bo‘yicha mashq.	4
8	Lisoniy paradigmа bo‘yicha mashq. Fonetik tahlil.	2
9	Orfografiya va orfoepiya tamoyillari bo‘yicha mashq. Kompleks fonetik-orfoepik-orfografik tahlil.	2
	Jami	20

Amaliy mashg‘ulotlarning mavzulari

1-mashg’ulot. Adabiy til – madaniy til. Adabiy tilning shakllari. Adabiy tilni rivojlantiruvchi omillar.

1. Darsda: Mavzusi yuzasidan 1-3-mashqlarni bajarish
2. Uyga vazifa: mavzu yuzasidan 4-6-mashqlarni bajarish; 10 ta test tuzib kelish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, keys-stadi, pinbord, paradokslar.
2-mashg’ulot. Til va nutq. Matnni lisoniy va nutqiy birliklarga ajratish mashqlari.
Reja:
1. Darsda: Mavzusi yuzasidan 7-10-mashqlarni bajarish
2. Uyga vazifa: mavzu yuzasidan 11-12-mashqlarni bajarish; 10 ta test tuzib kelish.
Qo‘llaniladigan ta’lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli ta’lim, aqliy hujum, keys-stadi, pinbord, paradokslar.
Adabiyot: Y.Hamrayeva, va b. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Mashqlar to’plami. 1-qism. Qarshi, 2005. O’quv qo’llanma. QDU IK tas. 7-10-betlar.