Qarshi 2018 Kanalimiz azolari uchun…

Elektromexanik mashinalar davri.
 
Mexanik hisoblash mashinalarida mos qurilmalar qo`l kuchi bilan 
harakatga keltirilar edi. Endi mana shu vazifani elektr energiyasi 
yordamida amalgam oshiruvchi hisoblash mashinalari paydo bo`la 
boshladi. Shuning uchun ham bunday mashinalar elelktromexanik 
hisoblash 
mashinalari 
deyiladi. 
Elektromexanik 
hisoblash 
mashinalarining deyarli hammasida sonlar mashinaga maxsus tugma 
(klavish) yordamida kiritiladi. Bunday mashinalardan Rossiyada Odner 
arifmometri kabi ishlaydigan o`nta tugmali “VK-1” mashinasi, 
keyinroq esa, barcha arifmetik amallarni bajarish uchun yetarli sonda 
tugmalari bo`lgan hisoblash mashinalari yaratildi. Shuni aytish kerakki 
bunday 
mashinalar 
mexanik 
mashinalarga 
nisbatan 
takomillashtirilganligiga qaramay, unda mutaxassis laborant 8 soatlik 
ish kunida hammasi bo`lib, 2000 amal bajara olar edi. 
 
Elektron hisoblash mashinalar davri.
 
Elektromexanik mashinalar ham o`z navbatida, XX asr fan va 
texnikasi taraqqiyoti ehtiyojlarini qoniqtira olmay qoldi. Bu 
mashinalarda hisoblash jarayoni ko`p vaqt talab qilishi, ya’ni ishlash 
tezligi va amal aniqligining kichikligi sababli yanada tezroq 
hisoblaydigan yangi xil mashinalar yaratish zaruriyati tug`ildi. Shu 
boisdan ham hisoblash mashinalarida yuqoridagi talablarni amalga 
oshirishga zamin yaratuvchi electron lampalardan foydalanish ustida 
jadallik bilan tadqiqot olib borila boshlandi. Shu maqsad yo`lida 1942-
45 yillarda birinchi bo`lib AQShdagi Pensilvaniya universitetida 
axborotlarni saqlash imkoniyatiga ega bo`lgan electron lampalar 
yordamida raqamli hisoblash mashinasi yaratildi. 30 tonna( ba’zi 
manbalarda 70 tonna) o`girlikdagi, 150 kvadrat metrli xonani egallagan 

---

va 18 mingta elektron lampaga ega bo`lgan ulkan hisoblash mashinasi 
“ENIAK” deb nom oldi. 
1946 yili amerika olimi Djon Fon Neyman (1903-1957) shunday 
elektron hisoblash mashinalarini qurishni matematik jihatdan asoslab 
berdi. Bu hil mashinalar hisoblash texnikasi tarixida keskin burilish 
yasadi, fan-texnikaning turli sohalari jadal rivojlanishiga turtki bo`ldi. 
Keyinroq, AQShda va Buyuk Britaniyada “ADVAK”, “EDSAK”, 
“SEAK”, “BINAK”, “UNIVAK” va boshqa mashinalar yaratildi. 
Umuman, 1950 yilelektron hisoblash mashinalarining taraqqiyotining 
boshlanishi bo`ldi. 
 
By Best Programmer 
For 
@Uzb_Dasturchilar
 
Youtube Channel: 
Uzb Dasturchilar Tv
 
Bizni kuzatib boring 


---