Qaraqalpaqstan Respublikasi

No’kis rayoni
Nókis rayonı — Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı rayon. 1968-jıl 25-dekabrde islengen. Batısda Xójeyli, shalbar.-batısda Amudarya arqalı Qanlıkól rayonı, sharkda Qoraózek, shalbar.-shıǵısda Kegeyli, arqada Bozatov rayonları, jan.-sharkda Amudarya rayonı menen shegara qatar. Maydanı 1, 0 mıń km². Xalqı 43, 5 mıń kisi (2001). Rayonda 1 qalasha (Aqmanǵıt ), 6 awıl puqaraları jıyını (Arbashi, Baqanshaqli, Kerder, Samenbay, Taqirko'l, Qirontov) bar. Orayı - Aqmanǵıt qalashası. Rayon aymaǵı Qaraqalpaqstandıń orayında, tómen Amudaryanıń arqa jaǵaındaǵı oypatlıqta jaylasqan. Relyefi, tiykarınan, pastbaland tegislikler, batıs bólegi Amudarya botig'i, arqa bólegi qum do'nglari hám qatar qum tóbelerinen ibarat. Bálentligi 100 m. Shalbar. vajan.-batıs bóleginde jer ústi Amudarya oqizib alıp kelgen ónimli allyuvial hám eol yotqi-ziklaridan dúzilgen. Tiykarınan, batpaq, otlaqı -batpaq, otlaqı -taqir, Amudarya boyida bolsa sur-gúńgirt hám otlaqı -shól topraqlar tarqalǵan. Bulmanlarda dıyxanshılıq hám orman xojalıqların rawajlandırıw ushın qolay sharayat bar. Rayondıń jan. bólegi geologik tárepten Sultan Uvays tog'ining dawamı esaplanadı. Lekin, relyefinde onıń tawlıq ózgesheligi jaqsı saqlan-magan. Bálent tóbelikler Amudarya boyı daǵı kishi allyuvial oypatlıqlar menen almasınıp baradı. Tóbeliklerningen! bálent jayı 149 m (Beshto'be). Land-shaft tárepinen rayondıń bul bólegi Qaraqalpaqstan Qızılquminingdavomi bolıp tabıladı. Rayon aymaǵında suwǵarıw kanalları, salmalar (kollektorlar ), hár qıylı katgalikdagi kótermeler bar. Qurılıs materiallarınan tas, maydalanǵan tas, qum hám saz kup. Rayon daǵı Názerxon ko'li, Sapokko'l na b. bir neshe kishi kól xojalıq ahami-yatiga iye. Názerxon, Cho'rtonboy, Samen-bay orman xojalıqları ámeldegi (6, 5 mhhi ga). Turang'il tereki aǵashı mebel tayarlawda isletiledi. Rayon qududida tábiy kompleksti qayta qayta tiklew jáne onıń resurslarınan aqılǵa say paydalanıw boyınsha jumıslar etińip atır.
Kegeyli rayoni
Kegeyli rayonı - Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı rayon. 1928-jıl 3 Sent. de Shımbay rayonınan ajıratıp islengen. Shımbay, Nókis, Qoraózek, Bozatov rayonları menen shegara qatar. Mayd. 0, 94 mıń km2. Xalqı 58, 2 mıń kisi (2000). K. t. de 1 qala (Xalıq-obod), 1 qalasha (Kegeyli) hám 6 awıl puqaraları jıyını (Abat, Janabozor, Jalpaqjap, Kumshunko'l, Oqto'ba, Qızıluy) bar (1998). Orayı — Kegeyli qalashası. Kegeyli termininiń kelip shıǵıwın rayon hám Kegeyli qalashası aymaǵınan oqib ótetuǵın Kegeyli kanalı atı menen baylanıstıradılar. Bul kanaldıń eki tárepi kegey terekleri, turang'illar menen burkanib turǵanlıǵı ushın ol Kegeyli atınıń alǵan dep ataladı. Bul at keyinirek qalasha hám rayon nomiga aynalǵan.