Qaraqalpaqstan awil xojalig’i ha’m agrotexnologiyalar instituti

Biznes etiket tu’rleri

Jámiyetten bóleklengen halda adam bir ózi hyech qashan hám hyech qay jerde yashay almaydı. Eger ol basqa adamlar menen baylanıs etpese, óz pikirlerin basqalarǵa bildiriw etpese, kewillishilik hám qayǵı - ǵamların basqalar menen bóliw kórmese, onı hyech qanday baylıq da, miytin sog'liq da baxıtlı ete almaydı. Lekin jámiyette jasaw qatar súwret- markalarǵa boysınıw qılıwdı talap etedi, sebebi adamlardıń óz-ara munasábet etiwi, júriw-turıw mádeniyatı insanlar tárepinen mıń jıllar dawamında qáliplesken málim bir qaǵıydalarǵa tiykarlanadı. Adamlardıń bir-birleri menen óz-ara munasábetke túsiw hám júriw-turıw qaǵıydaları Fransiya patshası Lyudovik XIV sebepli etiket atınıń alǵan. Ruwxıy mádeniyatlı biznesmenlar ushın etiket qaǵıydaların tek biliw jetkilikli etpeydi. Olardı jaslıqtan pútkil omiri boyınsha úyreniw hám ámel qılıw kerek. Bul bandda etiket túrleri, Biznes-etiketning mánisi tolıqlaw ashıp beriledi. Etiket adamlardıń óz-ara munasábetke túsiw hám júriw- turıw modelin dúziw ushın zárúr bolǵan simvollar hám belgiler sistemasınan ibarat boladı. Hár bir sosial tarawdıń modelin belgileytuǵın etiket qaǵıydaları ámeldegi bolıp, olar tómendegilerge bólinedi: umumfuqarolik etiketi, saray etiketi, diplomatik etiket hám áskeriy etiket. Umumfuqarolik etiketi - bul barlıq puqaralardıń bir-birleri menen túrli jaǵdaylarda ushırasıwında ámel etiliwi kerek bolǵan qaǵıydalar hám úrp-ádetler kompleksi esaplanadı. Umumfuqarolik etiketiga óz xızmetlerin dóńgeleklerinen tısqarı payıtlarda diplomatik, mámleket ǵayratkerleri, áskeriy xızmetkerler de boysınıw qılıwadı. Saray etiketi degende mámleket saraylarında ornatılǵan qaǵıyda hám súwret- markalar tushunilib, olarǵa mámleket basqarıw keńseleri xızmetkerleri tárepinen boysınıw etiledi.
Diplomatik etiket - bul diplomatlarning hám basqa mámleket rásmiy shaxslarınıń túrli diplomatik qabıl hám dástúrlerde, rásmiy saparlarda hám ózara kelisiwlerde bir-birleri menen munasábetke túsiw hám ózin tutıw qaǵıydalarınıń kompleksi bolıp tabıladı. Bul qaǵıydalarǵa diplomatiya xızmetkerleri hám rásmiy shaxslar tárepinen qatań boysınıw etiledi. Áskeriy etiket degende armiya xızmeti sheńberinde áskerler tárepinen boysınıw etiliwi kerek bolǵan óz-ara munasábetke túsiw hám júriw -turıw qaǵıydaları túsiniledi. Xızmet túrleri tarawlarında, sonday-aq biznes salasında, xızmet etiketi qaǵıydalarına ámel etiledi. Biznes-etiket umumfuqarolik etiketining bir túri esaplanıp, biznes salasında isleytuǵın xızmetkerlerdiń xızmet maydanınan túrli jaǵdaylarda ushırasıwlarda óz-ara munasábetke túsiw hám júriw-turıw qaǵıydaların ańlatadı. Biznes-etiket biznesmenlarning túrli xızmet jaǵdaylarında sóylewiw (sóylesiw) sheberligin, olardıń ózlerin tutıw (júriw-turıw ) hám kiyinish tárizin óz ishine aladı. Bunnan tısqarı biznes-etiket qaǵıydalarında kásip - miynet mámilesi menen baylanıslı qutlıqlaw, tanısıw hám tanıstırıw, sıylıqlardı sıylıq retinde beriw, kútip alıw, sherik hám kásipleslerimenen sáwbetler ótkeriw, telefonda sóylesiw, awqatlanıw stoli átirapında ózin tutıw hám basqalardıń ızzep-nafsiga tegmasdan tartısıw sıyaqlı máselelerge úlken itibar beriledi. Kishi piyillik, hulq-atvor qaǵıydaların bilmegen, bilse de olarǵa boysınıw etpeytuǵın biznesmen tekǵana ózine, ata-anasına hám olarǵa baylanıslı bolǵan barlıq adamlarǵa uyat keltiredi. Jámiyette biznes salasında joqarı mártebege erisiw, ǵalabalıq húrmetke, ızzep-ikromga iye bolıw ushın tekǵana biznes-etiket qaǵıydaların, jámiyette ornatılǵan barlıq umumfuqarolik qaǵıydaların úyreniwleri hám olarǵa ámel etip, iskerlik kórsetiwleri kerek.