Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Joba

Túsindirme sózlik alfavit tártibinde dúzilip, ádebiy tilimizdiń sózleri menen sózlerdiń mánilerine túsinikler beredi, olardı mısallar menen dállilep beredi. qaraqalpaq tiliniń 4 tomlıq túsindirme sózligi bar. Olar 1982, 1984, 1988, 1992- jılları shıqtı. Olarda otız bes mıńnan aslam sóz bar. Ol ádebiy tilimiziń sózlik baylıı menen tanıstıradı.

Qaraqalpaq tiliniń qısqasha frazeologiyalıq sózligi J. Eshbaev tárepinen 1985-jılı shıqtı.

Tapsırma. Tómendegi sorawlarǵa juwap beriń.

1. Tildiń leksikologiya tarawında ne úyreniledi?

2. Sózdiń leksikalıq hám grammatikalıq mánileri boyınsha túsinik beriń.

3. Sózlerdiń kóp mániligin aytıń. Mısal keltiriń.

4. Sózdiń tuwra hám awıspalı mánilerin aytıń.

5. Sóz mánisiniń awısıw usılları qanday?

6. Leksikalıq hám grammatikalıq sinonim tuwralı túsinik beriń. Mısallar keltiriń.

7. Omonim sózler hám antonimlerge qanday sózler kiredi? Mısal keltiriń

8. Turaqlı sóz dizbeklerine (frazeologiya) qanday sózler kiredi? Mısallar keltiriń. Frazeologiyalıq dizbekler qanday stillerde qollanıladı?
1-tapsırma. Gáplerdegi aytılıwı (orfoepiyası) boyınsha jazılǵan sózlerdi imla qádelerine durıslap kóshirip jazıń hám sol sózlerdiń qosımtalarınıń astın sızıń.
1. Búgin bizler azańǵı waqıtta erte turıp, dene shınıqtırıw isledik. 2. Dene shınıqtırıwdan keyin quduqtıń salqın suwına juwundıq. 3. Kúndúzgi waqıtları kóbirek atızda islewge waqıt bólemiz. 4. Túńgi mezgilde kórkem shıǵarma oquwǵa ádetlenetuǵın edik. 5. Awuldıń kún shıǵıs jaǵında kólóm-kólóm egislikler bar. 6. Jaylawdaǵı jılqılarımız qulunlap atır. 7. Rayonımızdıń xojalıqlarına jetik qánigeli adamlar bashshılıq etedi. 8. Túlkú jortbas túneydi, túnden júrip kelemis.
2-tapsırma. Tómendegi orfografiyalıq qaǵıydaǵa tiykrlanıp jazılǵan sózlerdiń aytılıwı (orfoepiyası) boyınsha jazılıwın artına juplastırıp jazıp kórsetiń. Olardıń hárqaysısınıń orfografiyalıq principtiń qaysı túrine tiykarlanǵanın aytıń.
Atqosshı, jazıwshı, júziwshi, bilimlendiriw, oqıwshı, bólek, bóliw, kúlki, kúndiz, moyın, búrisiw, bódene, kósew, átóshkir, qulın, julın, duzshı, qusshı, moyınturıq, murın, úylesiw, uluwma, maǵluwmat, huqıq.