Qapcha ilon

Qapcha ilon Oxus (Central Asian) Cobra Naja oxiana (Eichwald, 1831)

Maqomi. 3: Zaiflarga yaqin, mozaik tarqalgan Eron-Turon turi. TMXI Qizil ro`yxatiga kiritilgan [DD]. Tarqalishi. G`arbiy Pomir-Oloy, Markaziy va Janubiy Qizilqum, Qarshi cho`llari. O`zbekistondan tashqarida: Turkmanistonning janubiy qismi, Tojikiston, hamda Eron, Afg`oniston, Pokiston, Hindistonning shimoliy qismlari. Yashash joylari. Shag`al va tuproqli adirlar, qoldiq tog`lar va d.s.b. 2000 metrgacha bo`lgan tog`lar, daryo qayirlari va vohalar, ba'zan cho`l va yarim cho`llar. Soni. 1980-yillarda janubiy hududlarda (Bobotog` etaklari, Sandiqlicho`l) 1,5 gektar maydonda 1 dona uchrar edi; o`rtacha zichligi 1 kv. km maydonda 0,5-5-ni tashkil etar edi. Hozirda ayrim yashash joylarida butunlay yo`q bo`lib ketgan, qolganlarida esa soni kamayib ketgan. Yashash tarzi. Mart-oktabrda (yozda - asosan tunlari) faol; tuproq yoriqlari, toshlar osti, kemiruvchi va toshbaqalar inlariga yashirinadi va o`sha yerda qishlaydi. May oyida juftlashadi. Iyulda 6-19 ta tuxum ko`yadi. Bolasi avgust-sentabrda tuxumdan chiqadi, 3-4 yoshda jinsiy voyaga yetadi. Sudralib yuruvchilar, baqalar, ayrim hollarda mayda qush va sutemizuvchilar bilan oziqlanadi.