Qalb haqiqati

Qalb xastaligining davosi
Qalbda gunoxlar tufayli paydo bo’lgan qora nuqta tavba sharofati bi­lan ketishi, bunday xolda, Furqat ta’biri bilan aytganda, kalb oynadek jilo topishi xaqida yuqorida fikr yuritilgan edi. Ayon bo’ladiki, qalb xastaligiga tav­ba orqaligina malxam qo’yish mumkin. "Darxaqiqat, uni (qalbni) poklagan kishi najot topadi", deyiladi "Vash-shams" su- rasi 9-oyatida.
Muborak xadislardan birida zikr etilishicha, "Rasulullox sollalloxu alayxi vasallam: "Banda gunox qiladi, keyin shu gunoxi tufayli jannatga kiradi", dedi. "Bu qanday buladi, yo Rasulullox?" deb so’raydilar. "Sodir etgan gunoxi doimo ko’z o’ngida turadi. Gunoxdan tavba qiladi, undan kochadi, xatto jannatga kiradi", dedi payg’ambar alayxissalom (Ibn Muborak rivoyati)".
Yana bir xadisda aytilishicha, "Gunoxdan tavba qiluvchi kishi gunoxi yoq kishi kabi­dir". Imom G’azzoliyning "Tavba" kitobida keltirilgan bir rivoyat mazmuniga ko’ra, Ollox taolo iblisni la’natlagan choqda mal’un Iblis Odam farzandlarini xaq yo’ldan adashtirish uchun izn so’raydi. Izn beriladi. "Ulug’ligingga qasamki, — deydi Iblis, — to joni jasadini tark etmaguncha Odam farzandlarining qalbidan chiqmayman". "Ulug’ligim va buyukligimga qasamki, — deydi Xaq taolo, — to ruxi tanasida ekan, bandalarim uchun tavba eshigi ochiqdir".
Gunoxlardan, demakki, qalb xastaligidan saqlanish, olimlarning fikricha, birinchi navbatda, xavfu rajo bilan bo’la­di. Xavf — qo’rquv, rajo — umid demakdir. Muborak xadislarda xavfu rajoga iymon kishining ikki qanoti deya ta’rif beriladi.
Mutafakkir ajdodlarimiz qalbda xar doim xavfu rajo bo’lishi uchun Xaq taoloni mudom zikr etish zarurligini ta’kidlaydi. Mumtoz adiblarimiz ijodidan bunga oid ko’plab misollar keltirish mum­kin. Jumladan, xazrat Navoiy "Xayrat ul- abror" dostonida Sulton Badiuzzamon baxodirga nasixat qilib bunday yozadi:

Jumla jaxon foniyi mutlaq durur,

Boqiyi mutlaq tilasang — Xaq durur...
Bo’lmasa Xaq yodidin ogoxliq,
Bilki, gadolikcha emas shoxliq.
Bo’lsa gado Tengridin ogoxligi,
Bordur anga ikki jaxon shoxligi.

Mumtoz shoirlarimiz ijodida "Xaq yodidin ogoxlik" (Navoiy ta’rifi) qanchalik ulug’lansa, nechog’lik ta’rif etilsa, bundan g’aflatda bo’lish shunchalik qoralanadi. Qalb xastaligining bosh sababi ayni shu g’aflat ekani mudom uqtiriladi. Muxammad Rizo Ogaxiyning "Gulshani dav- lat" asaridan olingan quyidagi misralar xazrat Navoiy baytlariga xar jixatdan uyg’undir:

Bir nafas Xaq yodidin ogoxliq,

Aylagandin yaxshi yuz yil shoxliq.
Xaq yodidan ogoxlik ko’ngilda mudom xavfu rajo bo’lishini ta’minlaydi. Bu esa qalb xastaligini davolashning eng maqbul usuli.