Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

Ostragradskiy – Gauss teoremasi 
Zaryadlarni o‘z ichiga oluvchi har qanday berk sirt orqali o‘tuvchi 
kuchlanganlik oqimi (N) o‘ralib olingan zaryadlarning (q) algebraik 
yig‘indisining elektr doimiysi (
ε
o
) nisbatiga teng bo‘ladi. 
o
n
1
i
i
q
N
e
=
å
=
64. Bir jinsli zaryadlangan cheksiz tekislikning elektr maydoni 
Sirtning birlik yuziga to‘g‘ri keluvchi zaryad miqdori 
zaryadning 
sirt zichligi
deyiladi. 
S
q
=
s
Zaryadning sirt zichligi
skalyar kattalik bo‘lib, 
σ
harfi bilan 
belgilanadi. [
σ
]=1 C/m
2
1. Burchakli (kub, silindr, prizma) jismlarning barchasida zaryadlar 
ularning sirti bo‘ylab notekis taqsimlanadi. 
2. Shar yoki sfera shaklidagi jismga zaryad berilsa, zaryadlar uning 
sirti bo‘ylab tekis taqsimlanadi. 
3. Bir jinsli zaryadlangan shar va sferaning elektr maydon 
kuchlanganligi shar ichida nolga teng. 
0
E
ich
=
r
4. Muhitda joylashgan shar yoki sfera sirti va sirtidan x masofa 
tashqaridagi maydon kuchlanganligi: 
(
)
2
o
2
o
x
R
R
E
;
E
+
e
e
s
=
e
e
s
=
r
r
5. Muhitda joylashgan zaryadlangan cheksiz tekislikning maydon 
kuchlanganligi: 
S
2
q
E
;
2
E
o
o
e
e
=
e
e
s
=
r
r
Bir tekis zaryadlangan cheksiz tekislik hosil qilgan maydonning 
kuchlanganligi fazoning ihtiyoriy nuqtasida bir xil qiymatga ega 
bo‘lib, masofaga bog‘liq emas. 
6. Muhitda joylashgan modullari teng qarama – qarshi ishorali 
zaryadlar bilan zaryadlangan cheksiz parallel tekislikning maydon 
kuchlanganligi: 
S
q
E
;
E
o
o
e
e
=
e
e
s
=
r
r
7. Sirt bo‘ylab 
λ
chiziqli zichlik bilan tekis zaryadlangan cheksiz 
uzun silindrniki (silindrdan tashqaridagi silindr o‘qidan r 
masofadagi nuqtalarda): xususan, cheksiz uzun to‘g‘ri ipniki: 
r
2
E
o
e
pe
l
=
Silindr ichidagi nuqtalarda E=0 

---