Qabulxona, hodimlar bilan ishlash va hujjat yuritish jarayoni tahlili

Oborot qaydnomasi va uning nazorat funksiyasi.
Korxonada mavjud bo‘lgan xo‘jalik mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalarining holati haqida, umuman korxona xo‘jalik faoliyati, moliyaviy natijalariga baho berish uchun balans tuziladi. Ma’lumotlarni balansga ko‘chirishdan oldin hisob ishlari to‘g‘ri yuritilganligini hamda xo‘jalik moliyaviy holatiga baho berish va balans tuzish uchun aylanma vedomostlari tuziladi.
Buxgalteriya hisobi schyotlari ko‘rib o‘tilganidek, bir xo‘jalik mablag‘lari yoki ularning tashkil topish manbalari to‘g‘risida ma’lumot beradi. Aylanma vedomostlar esa buxgalteriya hisobi schyotlari ma’lu­motlarini jamlovchi jadvaldir.
Aylanma vedomostlar korxonaning barcha o‘z mablag‘lari va ularning tashkil topish manbalari harakati to‘g‘risidagi ko‘rsatkichlarni buxgal­teriya hisobi schyotlari ma’lumotlari asosida oylar bo‘yicha umum- lashtirish uchun ochiladi.
Aylanma vedomostlari ikki xil bo‘ladi:

1. 
   Sintetik hisob, sintetik schyotlari bo‘yicha aylanma vedomosti.
   
2. 
   Analitik hisob, analitik schyotlari bo‘yicha aylanma vedomosti.
   

Aylanma vedomostlarida obyektlarning boshlang‘ich qoldig‘i oy
davomidagi harakati va oy oxiriga qoldig‘i aks ettiriladi.
Sintetik schyotlarda ma’lumotlar umumlashtirilib, faqat pul ko‘rsat- kichida ifodalanadi.
Analitik schyot qaysi sintetik schyot doirasida ochilgan bo‘lsa, uning aylanma qaydnomadagi ma’lumotlari tegishli sintetik schyot ma’lumotlari bilan mos kelishi zarur. Sintentik hisob schyotlari bo‘yicha aylanma boshlang‘ich qoldiq qatoridagi Debet va Kredit summalari teng kelishi shart bu tenglik ulardagi ko‘rsatkichlar xo‘jalik mablag‘lari (aktiv schyotlar) va ular tashkil topish manbalari (passiv schyotlar) boshlang‘ich qoldiqlarini bildirishi bilan izohlanadi. Aylanma bo‘li- midagi Debet va Kredit summalari jamining ham tengligi zaruriy shart bo‘lib, bu tenglik esa xo‘jalik jarayonlarini buxgalteriya provodkasi orqali bir vaqtda bir xil summani bir schyotning debeti va ikki schyot kreditida ikki yoqlama yozuv orqali aks ettirishi bilan izohlanadi. Oxirgi bo‘limdagi Debet va Kredit summalarning jami tengligi korxonadagi mavjud bo‘lgan xo‘jalik mablag‘lar va ular tashkil topgan manbalarini aylanma qaydnoma tuzilayotgan vaqtdagi miqdor holatini bildirishi bilan tushuntiriladi.