Qabul qiluvchi: Qalmurotova X

Suyuqlik turi
{\displaystyle \eta } , {\displaystyle Pa\cdot s}
atseton	{\displaystyle 3,06\cdot 10^{-4}}
benzol	{\displaystyle 6,04\cdot 10^{-4}}
qon	{\displaystyle (3-4)\cdot 10^{-3}}
etilenglikol	{\displaystyle 1,61\cdot 10^{-2}}
glitserin	{\displaystyle 1,49}
mazut	{\displaystyle 2,022}
simob	{\displaystyle 1,526\cdot 10^{-3}}
metil spirti	{\displaystyle 5,44\cdot 10^{-4}}
motor moyi (SAE10)	{\displaystyle 0,065}
nitrobenzol	{\displaystyle 1,863\cdot 10^{-3}}
suyuq azot(77K da)	{\displaystyle 1,58\cdot 10^{-4}}
propanol	{\displaystyle 1,945\cdot 10^{-3}}
zaytun moyi	{\displaystyle 0,081}
sulfat kislota	{\displaystyle 2,42\cdot 10^{-2}}

Demak, suyuqliklar tashqi kuch taʼsiri ostida oʻzini qanday tutilishiga qarab turlarga ajratilar ekan. Tabiatda uchraydigan suyuqliklarning koʻp qismi Nyutonning ishqalanish qonuniga boʻysunadi. Bunday suyuqliklar Nyuton suyuqliklari deb ataladi. Masalan, suv, spirt, benzin, kerosin va boshqa shu kabilar ana shunday xususiyatga ega. Bunday suyuqliklar uchun tashqi temperatura ortganda ichki ishqalanish koeffitsiyenti kamayishi(-rasm), bosim ortganda esa ichki ishqalanish koeffitsiyenti ortishi xarakterli jihatdir.

Bundan tashqari, Nyutonning ishqalanish qonuniga boʻysunmaydigan suyuqliklar ham mavjud boʻlib, ularning ichki ishqalanish koeffitsiyenti tashqi kuchlar taʼsirida har xil oʻzgarar ekan. Shu sababli bunday suyuqliklar bir necha toifaga ajratiladi:

• 
  reopektik(dilatant) suyuqliklar — vaqt oʻtishi bilan ichki ishqalanish koeffitsiyenti ortib boradigan suyuqliklar;
  
• 
  Bingham plastiklari — past bosimlarda xuddi qattiq jismdek, bosim ortganda esa suyuqlik kabi oquvchan boʻlib qoladigan moddalar;
  
• 
  tiotrop suyuqliklar — vaqt oʻtishi bilan ichki ishqalanish koeffitsiyenti kamayib boradigan suyuqliklar;
  
• 
  shuningdek, tashqi kuchlanish ortganda ichki ishqalanish koeffitsiyenti ortadigan suyuqliklar ham mavjud.
  
• 
  Suyuqliklarning harakatini tekshirayotganda ko’p hollarda suyuqlikning bir qismining boshqa qismlariga nisbatan harakati vaqtida ishqalanish kuchlari yuzaga chiqmaydi deb hisoblash mumkin.
  
• 
  
  
• 
  Ichki ishqalanishi (qovushoqlik) batamom yuq bo’lgan suyuqlik ideal
  
• 
  suyuqlik deyiladi. Stastionar oqayotgan ideal suyuqlikda kichik kesimli oqim nayini ajratib olaylik(1.3.7-rasm). Oqim nayining devorlari va oqim chizilariga perpendikulyar S₁ va S₂ kesimlar bilan chegaralangan suyuqlikning hajmini ko’raylik. Vaqt ichida bu hajm oqim nayi boylab ko’chadi, bunda S₁ kesim  l₁ yo’l o’tib S₁ holatga ko’chadi, S₂ kesim esa  l₂ yo’l o’tib S’2 holatga o’tadi. Oqim uzluksiz bo’lganligidan shtrixlagan hajmlar bir xil  V₁= V₂= V bo’ladi. Suyuqlikning har bir zarrasining energiyasi uning topish energiyasi bilan Erning tortish kuchi maydonidagi potenstial energiyasidan tashkil topadi, Oqim stastionar bo’lgani uchun  t vaqtdan keyin qaralayotgan jismning shtrixlanmagan qismining
  
• 
  istalgan nuqtasida turgan zarraning tezligi (demak, topish energiyasi ham) vaqtning boshlang’ich momentida o’sha nuqtada tur­gan zarraning tezligiga teng bo’ladi. Shuning uchun butun tekshirilayotgan hajm energiyasining  E orttirmasini shtrixlangan  V₂ va  V₁ hajmchalar energiyalarining ayirmasi sifatida hisoblab chiqarish mumkin.
  
• 
  Oqim nayining kesimini  va  kesmalarni shu qadar kichik
  

• qilib olamizki, shtrixlangan hajmchalarning har birining barcha

  
  nuqtalarida  -tezlik,  bosim va  balandlik bir xil deb hisoblash mumkin bo’lsin. U vaqtda energiyaning orttirmasi quyidagicha yoziladi:
  (1.3.1)
  ( — suyuqlikning zichligi).
  
• 
  Ideal suyuqlikda ishqalanish kuchlari yo’q, Shuning uchun energiya orttirmasi ajratilgan hajm ustida bosim kuchlari bajargan ishga teng bo’lishi kerak.Yon sirtga ko’rsatiladigan bosim kuchlari har bir nuqtada o’zlari qoyilgan no’qtalarning ko’chish yo’nalishiga perpendikulyar bo’lganligi uchun ,ish bajarmaydi; faqat  , va  kesimlarga qoyilgan kuchlarning ishgina; noldan farqli, xolos. Bu ish quyidagiga teng:
  
• 
  
  
  (1.3.2)
  
• 
  (1.3.1)va(1.3.2) ifodalarni bir-biriga tenglashtirib,  ga qisqartirib va bir-xil indeksli hadlarni baravarning bir tomoniga o’tkazib quyidagini topamiz:
  
• 
  
  
  
  
• 
  (1.3.3)
  
• 
  
  
  
  S₁ va S₂ kesimlar ixtiyoriy olingan edi. Shuning uchun oqimnayining istalgan kesimida , ifoda bir xil qiymatga ega buladi, deb aytish mumkin. Biz (1.3.3) tenglamani chiqarayotganimizda qilgan taxminlarimizga muvofiq bu tenglama faqat S ko’ndalang kesim nolga intilgandagina, ya'ni oqim nayi chiziqqa aylangandagina to’la ravishda aniq tenglamaga aylanadi. Shunday qilib, (1.3.3) tenglamaning chap va o’ng tomonlarida ishtirok etuvchi p,  va h kattaliklarni birdan-bir oqim chizig’ining ikki­ta ixtiyoriy nuqtalariga tegishli deb qarash kerak.
  
• 
  Bu biz topgan natijani quyidagicha ta'riflashimiz mumkin:statsionar oqayotgan ideal suyuqlikda istalgan oqim chizig’i boylab
  

• quyidagi shart bajariladi: