Qabul qildi: Reymbayeva Sanobar. Bajardi: O‘roqova Asila

---

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI
O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
Fizika fakulteti 2-bosqich 2005-guruh talabasi
O‘roqova Asilaning 
Optika
fanidan “Sun’iy optik 
anizotropiya. 
Deformatsiya natijasida hosil bo‘lgan anizotropiya. 
Kerr effekti. Qutblanish tekisligining aylanishi. Zeeman effekti
”
mavzusida bajargan 
KURS ISHI 

 
Qabul qildi: Reymbayeva Sanobar. 

Bajardi: O‘roqova Asila
. 

---

2 
MUNDARIJA 
I KIRISH: 
…………………………………………………………………………………………………3
 
II ASOSIY QISM……………………………………………………………………………………….
 
1.
 
Deformatsiya natijasida hosil bo
‘lgan anizotropiya……………………..
2.
 
Kerr effekti……………………………………………………………….
3.
 
Qutblanish tekisligining aylanishi. Zeeman effekti………………………
III 
XULOSA……………………………………………………………………………………………….
 
IV FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………………………….
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
I.KIRISH 
Fanda muhitlarning izotropligi va anizotropligi muhim ahamiyatga ega bo
‘lib,
moddalarni amaliyotga tadbiq etilishda alohida o‘z o‘rniga ega. Izotrop va anizotrop 
tushunchalariga to‘liqroq ta’rif bersak: 
Izotrop 
– muhitga tushayotgan elektromagnit to‘lqin nurlanishining energiyasi 
muhit tarkibidagi molekulaning erkinlik darajalari bo‘yicha bir xilda tarqalsa, 
bunday muhit 
izotrop molekulali 
muhit deyiladi. 
Demak, bunday muhitlarning tashkil qilgan erkinlik darajalari bo‘yicha optik 
xossalari bir xil bo‘ladi. 
Anizotrop – 
muhitga tushayotgan elektromagnit to‘lqin nurlanishining 
energiyasi muhit tarkibidagi molekulaning erkinlik darajalari bo‘yicha turlicha 
tarqalsa, bunday muhit
anizotrop molekulali
muhit deyiladi. 
Anizotropiya
– 
yunoncha “anisos” – bir xil bo‘lmagan va “tropos” - yo‘nalish degan ma’noni 
anglatadi.
Optik jihatdan izotrop bo‘lgan jismlarning aksariyatida “statistik” izotropiya 
bo‘ladi: bunday jismlarning izotropiyasi bu jismlarni tashkil etgan molekulalarning 
xaotik joylashishi oqibatidagi o‘rtacha hisobning natijasidir. Ayrim molekulalar 
yoki molekulalarning gruppalari anizotrop bo‘lishi mumkin, biroq bu mikroskopik 
anizotropiya ayrim gruppalarning tasodifiy o‘zaro joylashishi tufayli o‘rta hisobda 
tekislashib ketadi va muhit makroskopik jihatdan izotropligicha qolaveradi. Biroq 
biror tashqi ta’sir aniq asosiy yo‘nalish bersa, anizotrop elementlar (molekulalar 
yoki molekula gruppalari) qayta gruppalashib, muhit makroskopik jihatdan 
anizotrop muhitga aylanadi. Shunday hollar ham yuz berishi mumkinki, yetarlicha 
kuchli bo‘lgan tashqi ta’sirlar boshda izotrop bo‘lgan elementlarni deformatsiyalab, 
dastlab bo‘lmagan mikroskopik anizotropiyani vujudga keltirishi mumkin.
Odatdagicha bosim berishda yoki notekis isitishda ( issiqlikdan kengayish va 
chiniqtirishda) bo‘ladigan mexanik deformatsiyalarda, tashqaridan beriladigan 
elektr va magnit maydonlarida yetarli tashqi ta’sirlar namoyon bo‘lishi mumkin.
Suyuqliklar yoki anizotrop elementlari kuchli bo‘lgan plastik jismlar oqqanda 
bo‘ladigan juda zaif ta’sirlar sun’iy anizotropiya yaratish uchun yetarli bo‘ladigan 
hollar ham ma’lum. 

---

4 
II. ASOSIY QISM 
Deformatsiya natijasida hosil bo‘lgan anizotropiya