Qabul qildi: muxtorov botir

4.Yangi klassik (neoklassik) yo‘nalish.
Marjinalizm iqtisodiy ta’limotning navbatdagi boskichi yangi klassik yo‘nalish bo‘lib, uning shakllanishi ingliz alfred Marshall nomi bilan bog‘liq (yukorida berilgan), shu yo‘nalish tarafdorlari ichida Amerikalik J.B.Klark, Italiyalik V.Pareto g‘oyalarini ko‘rsatish mumkin. Bu olimlarda ekonometrik usullar yetakchidir. Yukorida dastlabki ikki olim xaqida fikr bildirgan bo‘lsak, bu yerda Vilfredo Pareto(1848-1923)ning iqtisodiy g‘oyalarini taxlil etamiz. Uning asosiy asoslari: «Siyosiy iqtisod kursi» (1898), «Siyosiy iqtisod ta’limoti» (1906) va «Umumiy sotsialogiya bo‘yicha traktat» (1916).U L.Valras bilan (1982 yildan) birga Lozane universitetida ishlay boshladi. Uning asosiy xizmati shuki, u asosiy marjinalistik tushuncha «Foydalilik» («naf») ni miqdoriy ulchashniig yangi usulini taklif etdi, u «Ijtimoiy maksimal foydalilik» yoki «Pareto optimumi»ni muomalaga kiritdi.
Bu tushuncha xatto bu odamning turmush darajasi yaxshilanishi barchaning turmush darajasi ortishi uchun yoki jilla bo‘lmasa yomonlashmasligi mumkinligini xisoblash imkonini beradi. Bu konsepsiya foyda (foydalilik) ni maksimum qilish uchun optimal qaror qabul qilish yo‘lini yaratadi.Neoliberal yo‘nalish tarafdori M.Fridmenning monetar konsepsiyasida «Ishsizlikning tabiiy normasi» sharoitida pul miqdorini 3-4% oshirish iqtisodiy o‘sishga olib kelishi taxlil etildi. Keynschilik urniga (1970) kelgan bu yo‘nalish Buyuk Britaniya (Tebcher), AQSh (Reygan), Chili va boshqa mamlakatlar rivojiga ijobiy ta’sir etdi. Xozirgi davrda jaxonda neoklassik yo‘nalish iqtisodiy fikrlashda yetakchi, ammo davlat roli ham tan oladi. Keyingi davrlarda «Neoklassik sintez» konsepsiyasi vujudga keldi, uning muallifi P.Ssamuelson(1915) jaxonga «Ekonomika» darsligi bilan mashxur. Bu kitob 1948y. Yozildi va 15 martda qayta nashr etilgan. Bu asar uchun unga 1970y. Nobel mukofoti laureati unvoni berilgan. Bu asarda asosiy e’tibor ommaviy ishsizlik va inflyasiyani yengish masalalariga qaratilgan. Bu qarashlarda xozirgi yangi keynschilik va neoliberal g‘oyalarning bir-biriga ta’siri (sintezi) ni ko‘rish mumkin. Umuman, xozirgi davrda barcha iqtisodiy g‘oyalar o‘rtasida (toboro yaqinlashuv va bir-biriga ta’siri) aralash g‘oyalar kuzatilmoqda.