Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

2.3. Xususiy korxonada personal mehnatini tashkil etish va 
boshqarish
Menejmentda “mehnat" va “ish" tushunchalarining o’z ta’riflari 
mavjuddir.
Mehnat
— iqtisodiy maqsadga muvofiq faoliyatdir.
Ish
– 
shartnoma asosida, ya’ni mehnatga haq to’lash va boshqalarga bo’ysunish 
asosida bajariladigan mehnat faoliyati turidir.
Mehnatni tashkil etishga juda ko’p omillar: texnologiyalar, milliy, 
tarmoq va korporativ madaniyat, tovar va mehnat bozorlari, davlat va kasaba 
uyushmalar tomonidan muvofiqlashtirish va boshqalar ta’sir ko’rsatadi.
Insonlar tovarlar va xizmatlar yaratish hamda ularni sotish uchun o’z 
bilim va tajribalarini birlashtiradilar. Shu nuqtai nazardan, mehnatni tashkil 
etish insonlarning bu maqsadga erishish uchun o’zlariga yuklatilgan shaxsiy 
topshiriqlarni qay tarzda bajara olishlarini belgilab beradi. Odatda, bu holda 
korxona jamoasi
o’rtasidagi mehnat munosabatlari tizimini 
shakllantiradigan, taqsimotini muvofiqlashtiradigan va aniq belgilab 
57
Bevosita ta’sir muhiti
Mehnat resusrlari, 
materiallari , sarmoya 
yetkazib beruvchilar
Kasaba uyushmalari
Xalqaro voqealar
Ilmiy-texnika taraqqiyoti
Iqtisodiyotning holati
Ijtimoiy-madaniy 
omillari
Iste’molchilar
Raqobatchilar
Korxona
Qonunlar va davlat 
organlari
Bilvosita ta’sir muhiti
Korxona
Siyosiy omillar
2.8-rasm
. 
Korxonaning tashqi muhiti

---

qo’yilgan ish qoidalarini rasmiylashtiradigan tuzilma tarkib topadi. Bunday 
muvofiqlashtirish natijasida bir toifa xodimlar boshqalarga bo’ysunadigan 
va ular tomonidan nazorat qilinadigan bo’ladilar.
Mehnatni tashkil etish tizimiga ta’sir ko’rsatadigan quyidagi omillar 
mavjud:
1.