Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Tamoyil (prinsip) 
— qaror qabul qilishda hisobga olinishi yoki amal 
qilinishi zarur bo’lgan ilmiy asos, qoida hisoblanadi. Personalga rahbarlik 
boshqaruv funktsiyasi sifatida boshqa barcha funktsiyalarni yagona birlikka 
birlashtirishi, muvofikdashtirishi, o’zaro bog’lashi, integratsiya qilishi 
kerak. Bunga personal bilan ishlash tamoyillarini amalga oshirish orqali 
erishiladi.
Rahbar personalni boshqarar ekan, o’ziga bo’ysunuvchilarga faqat 
buyruq berish bilan cheklanmasdan, ular kuch-g’ayratlarini aniq maqsadga 
yo’naltirib turishi, o’z salohiyatlarini namoyon eta olishlariga 
ko’maklashish atrofida maslakdoshlarini birlashtirishi, ya’ni personalga 
rahbarlik qilish tamoyillaridan foydalanabilishi zarur. Bu quyidagilarni o’z 
ichiga oladi:
—
har bir xodimga u bajaradigan ish uchun mas’uliyatni yuklash;
—
har bir xodim kimga bo’ysunishi va kimdan topshiriq olishini 
bilishi kerak;
—
personalni boshqarish maqsadi. Zamonaviy rahbarlik belgilangan 
maqsadga erishish uchun personal va ma’muriyat hamkorligini 
nazardatutadi;
—
rahbarning bevosita ishtiroki. Butun mehnat jamoasiga bosh bo’lgan 
birinchi rahbar yangiliklarni joriy etish, ishlab chiqarishni takomillashtirish 
va boshqa masalalarda shaxsan ishtirok etishi shart
;
—
muvofiklik. Kadrlar siyosati ko’zlangan maqsadga, tegishli 
mezonlarga muvofiq bo’lishi kerak.
Turli bosqich (bo’g’in)lardan iborat bo’lgan boshqaruv tizimi 
boshqaruv turli bosqichlarini alohida rahbarlar yoki boshqaruv organ 
(apparat)lariga biriktirib qo’yilishini taqozo etadi.
Yuqori bo’g’in rahbariyatining bosh vazifasi
boshqaruv jarayoniga 
umumiy rahbarlik — turli funktsiyalarni muvofiqlashtirish, tegishli 
66
Personalni boshqarishdagi yondashuvlarBoshqaruv modellari
P
“A”turi“B” turi
“
“Inson 
kapitali” yondashuvi usullariO’qitish uchun kamroq xarajatlar. Aniq ish usullariga o’rgatish, 
rasmiy baholashO’qitishga salmoqli xarajatlar. Umumiy ta’lim. Norasmiy baholash 
r
r
“Mehnat bozori” yondashuviBirinchi o’rinda – tashqi omillar. Qisqa muddatga yollash. 
Mansabda ko’tarilishning ixtisoslashgan pillapoyasiBirinchi o’rinda – ichki omillar. Uzoq 
muddatga yollash. Mansabda ko’tarilishning ixtisoslashtirilmagan pillapoyasi
m
“Korxonaga 
sodiqlik” yondashuviYollash bo’yicha bevosita shartnomalar. Tashqi rag’batlasntirish 
omillari. Shaxsiy xizmat topshiriqlariShartnomalar ko’zda tutiladi. Ichki rag’batlantirish 
omillari. Ishni guruh bilan bajarishga yo’naltirish. Mansabda ko’tarilishning 
ixtisoslashmagan pilapoyasi
i

---

bo’linma va xizmatlar rahbarlarini tanlash, boshqaruv tizimi ishini tashkil 
etishdan iboratdir.