Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Zaxirani shakllantirish tamoyillari 
quyidagilardan iboratdir:
1.
Zaxira muhimligi tamoyili
lavozimlarni egallashga aniq 
ehtiyojni hisobga olishni anglatadi. Bu tamoyilga muvofiq zaxira tarkibi 
shunday shakllantirilishi kerakki, unga kiritilgan xodimlar amalda 
lavozimda o’sish imkoniyatiga ega bo’lishlari kerak.
2.
Nomzodning lavozim va zaxira turiga muvofiqligi tamoyili 
nomzodning muayyan lavozimda faoliyat ko’rsatishi uchun zarur sifatlari 
va malakalarini, bu lavozimga qo’yilgan talablarni hisobga olish demakdir.
3.
Nomzodning istiqbolligi tamoyili.
Bu tamoyilga muvofiq 
quyidagilar hisobga olinishi kerak:
— kasbiy o’sishga yo’naltirish;
— ma’lumot darajasiga bo’lgan talab;
— yoshga bo’lgan talab;
— lavozimdagi ish staji hamda umuman kar’era dinamikasi;
— salomatlik ahvoli.
Har bir korxona va tashkilot (u katta yoki kichkinaligidan qat’iy 
nazar)da kadrlar zaxirasi bo’lishi lozim. Odatda yirik kompaniya va 
488

---

firmalarda zaxira tarkibi o’z xodimlari hisobiga shakllantirilishini nazarda 
tutgan holda asosiy e’tibor bo’linma rahbarlarini vertikal bo’yicha 
rotatsiya qilishga, korxona xizmatlari rahbar va mutaxassislarni esa 
gorizontal siljitishga berilishi muvofiqdir.
Zaxira tarkibi va miqdori korxonadagi lavozimlar darajasi, personal 
qo’nimsizligi, rivojlantirish rejalariga qarab ilgaridan belgilab qo’yiladi. 
SHunga muvofiqturli lavozimlar uchun zaxira koeffitsienti belgilanadi. Bu 
koeffitsient 1 dan 3 gacha bo’lishi mumkin. Ya’ni bu bir lavozim uchun 
bittadan uchtagacha nomzod zaxiraga kiritilishi mumkinligini anglatadi.
Zaxirani tayyorlash muddati tugagach hamda kasbiy tayyorgarlik 
bo’yicha shaxsiy reja bajarilgandan so’ng zaxira tayyorgarligi baholanadi 
(11.6- jadval).
11.6-jadval