Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Jamoa shartnomasi
— korxonada ish beruvchi bilan xodimlar 
o’rtasidagi mehnatga oid, ijtimoiy-iqtisodiy va kasbga oid munosabatlarni 
tartibga soluvchi normativ hujjatdir.
Jamoa kelishuvi
— muayyan kasb, tarmoq, hudud xodimlari uchun 
mehnat shartnomalari, ish bilan ta’minlash va ijtimoiy kafolatlar belgilash 
borasidagi majburiyatlarni o’z ichiga oluvchi normativ hujjatdir.
Jamoa shartnomalari
va kelishuvlari xodimlar bilan ish 
beruvchilarning mehnatga oid munosabatlarini shartnoma asosida tartibga 
solishga va ularning ijtimoiy-iqtisodiy manfaatlarini muvofiqlashtirishga 
yordam berish maqsadida tuziladi.
O’zbekiston Respublikasining Mehnat Kodeksida
jamoa shart-
nomalari va kelishuvlari tuzishning asosiy tamoyillari
ham belgilab 
qo’yilgan. Ular quyidagilardan iboratdir:
-
qonun hujjatlari me’yorlariga amal qilish;
-
taraflar vakillarining vakolatliligi;
-
taraflarning teng huquqliligi;
-
jamoa shartnomalari, kelishuvlari mazmunini tashkil etuvchi 
masalalarni tanlash va muhokama qilish erkinligi;
-
majburiyatlar olishning ixtiyoriyligi;
-
olinayotgan majburiyatlarning haqiqatda bajarilishini ta’minlash;
-
tekshirib borishning muntazamliligi;
-
javobgarlikning muqarrarligi.
Jamoashartnomasining uchta eng muhim funktsiyasi farklanadi: 
1. Mehnat munosabatlari har ikki taraf manfaatlarini himoya 
qilishi.
Ya’ni jamoa shartnomasi mehnat munosabatlarining zaifroq 
sub’ekti hisoblangan xodimni o’z iqtisodiy holati ustuvor bo’lgan ish 
beruvchining bu ustunligini qo’llashdan himoya qiladi. Ikkinchi tomondan 
esa, u ish beruvchilarni xodimning ishlab chiqarish jarayonlarini buzib, 
506

---

iqtisodiy zarar etkazishi mumkin bo’lgan asossiz talablaridan himoya 
qiladi. Shu tariqa jamoa shartnomasi xodimlar va ish beruvchilar 
manfaatlarini muvofiqlashtirishga xizmat qiladi.